Την πρότασή της για την αναθεώρηση των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης υποβάλλει η κυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή την Πέμπτη 31 Αυγούστου, αξιοποιώντας την πρώτη αλλά και τελευταία ευκαιρία που δίνεται από τον Κανονισμό του Ταμείου να κατευθυνθούν οι πόροι που αναλογούν στη χώρα σε επιθυμητούς, όσο και εφικτούς στόχους και να απορροφηθούν στο σύνολό τους έως τον Αύγουστο του 2026.
Εργα προϋπολογισμού περίπου 800 εκατ. ευρώ αναμένεται να απενταχθούν με βάση την ελληνική πρόταση, καθώς κρίνεται ότι δεν ανταποκρίνονται πλέον στις προϋποθέσεις που υπήρχαν όταν υποβλήθηκε το σχέδιο «Ελλάδα 2.0» και δεν προβλέπεται να ολοκληρωθούν στο προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα. Αλλωστε, ούτως ή άλλως, ο προϋπολογισμός του «Ελλάδα 2.0» μειώθηκε έκτοτε κατά 339 εκατ. ευρώ (στα 17,43 δισ. ευρώ), λόγω υψηλού ρυθμού ανάπτυξης της χώρας. Από την άλλη, όμως, προστίθενται ισόποσοι πόροι 795 εκατ. ευρώ, στο πλαίσιο του νέου προγράμματος REPowerEU, που θα κατευθυνθούν σε έργα σχετικά με την ενεργειακή μετάβαση. Ετσι, συνολικά, ο προϋπολογισμός των επιχορηγήσεων του Ταμείου Ανάκαμψης θα ανέλθει, εφόσον γίνει δεκτή η πρόταση, σε 18,2 δισ. ευρώ.
Πρόσθετο δάνειο 5 δισ.
Παράλληλα, η Ελλάδα υποβάλλει αίτημα για πρόσθετο δάνειο 5 δισ. ευρώ, που θα προστεθεί στα 12,7 δισ. ευρώ του σημερινού δανειακού σκέλους, ανεβάζοντας τον προϋπολογισμό των δανείων του Ταμείου στα 17,7 δισ. ευρώ.
Το αναθεωρημένο πλάνο προβλέπει, μεταξύ άλλων, την ενίσχυση του «Εξοικονομώ» για νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Συνολικά, μετά τις παραπάνω αναθεωρήσεις και προσθήκες, η δύναμη πυρός του Ταμείου θα έχει ανέβει σχεδόν στα 36 δισ. ευρώ. Σημειωτέον ότι έχουν ήδη εκταμιευθεί 11,08 δισ. ευρώ και τον Μάιο υπεβλήθη το αίτημα για την τρίτη δόση, ύψους 1,717 δισ. ευρώ.
Ωστόσο, ενώ η χώρα βρίσκεται μεταξύ των πρώτων στην πρόοδο των εκταμιεύσεων του Ταμείου και έχει εισπράξει θετικά σχόλια γι’ αυτό από την Κομισιόν, έχουν πλέον αρχίσει να εμφανίζονται οι πρώτες σοβαρές δυσκολίες, καθώς τα λεγόμενα ορόσημα, δηλαδή τα προαπαιτούμενα για την εκταμίευση επόμενων δόσεων, προϋποθέτουν σε όλο και μεγαλύτερο βαθμό την επίτευξη προόδου στην υλοποίηση των επενδύσεων.
Ετσι έρχονται στην επιφάνεια οι γνωστές παθογένειες του συστήματος δημοσίων έργων. Για παράδειγμα, μια προσφυγή εργολάβου για έργο που αποτελούσε ορόσημο για την τρίτη δόση κρατάει την έγκρισή της από την Κομισιόν υπό αίρεση, έως ότου εκδώσει απόφαση το Συμβούλιο της Επικρατείας.
Τέτοια περιστατικά αναμένεται να πυκνώσουν, καθώς τα έργα προχωρούν στα επόμενα στάδια. Επιπλέον, η Κομισιόν στις τελευταίες «κατευθυντήριες γραμμές» της προς την Ελλάδα σημείωνε πως το σχέδιο φθάνει σε ένα σημείο, όπου θα εξαρτάται όλο και περισσότερο από τις περιφερειακές και τις τοπικές αρχές, οι οποίες έχουν διοικητικές και εφαρμοστικές αδυναμίες. Γι’ αυτό, υποστήριζε, θα απαιτηθούν συντονισμός και βοήθεια προς αυτές τις Αρχές, προκειμένου να υλοποιήσουν το σχέδιο που περιλαμβάνει μια σειρά από δημόσιους διαγωνισμούς. Ο νέος διοικητής του Ταμείου Ανάκαμψης, Ορέστης Καβαλάκης, συμφωνεί: «Καθώς φύγαμε πλέον από τον σχεδιασμό και προχωρούμε στην υλοποίηση του προγράμματος, το παιχνίδι άλλαξε. Απαιτείται συντονισμός άνευ προηγουμένου από τους φορείς, ώστε να “τρέξουν” τα προγράμματα και να ξεπεραστούν οι δυσκολίες».
Σύμφωνα με πληροφορίες, στα έργα 800 εκατ. ευρώ που προτείνεται να απενταχθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης περιλαμβάνονται οι διάδρομοι 5G, που προβλεπόταν να αναπτυχθούν στο εθνικό οδικό δίκτυο, τα ηλεκτρονικά διόδια, η ανάταξη του σιδηροδρομικού δικτύου της Βόρειας Ελλάδας, αντιπλημμυρικά έργα υποδομών και κάποια έργα ύδρευσης. Κάποια από αυτά θα ενταχθούν στο ΕΣΠΑ 2021-2028, που προσφέρει μεγαλύτερα χρονικά περιθώρια ολοκλήρωσης, ενώ άλλα θα χρηματοδοτηθούν από εθνικούς πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, διαβεβαιώνουν οι αρμόδιες αρχές. Στη θέση τους, σύμφωνα με την πρόταση αναθεώρησης που έθεσε σε δημόσια διαβούλευση ο αρμόδιος αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Νίκος Παπαθανάσης, σχεδιάζονται οκτώ επενδύσεις, εκ των οποίων οι τέσσερις αφορούν επέκταση υφισταμένων επενδύσεων του «Ελλάδα 2.0» και τέσσερις αμιγώς νέες δράσεις. Ετσι προβλέπεται ενίσχυση του «Εξοικονομώ», για τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων, με στόχο τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, περαιτέρω στήριξη της αποθήκευσης ενέργειας από ΑΠΕ, προώθηση παραγωγής βιομεθανίου και πράσινου υδρογόνου, αξιοποίηση του δυναμικού της ηλιακής ενέργειας στις στέγες, μέσω ενός συνδυασμού επενδύσεων που υποστηρίζουν την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις στέγες, σε συνδυασμό με συστήματα αποθήκευσης (μπαταρίες) και εξοικονόμησης ενέργειας, με την εγκατάσταση ηλιακών θερμοσιφώνων για τα νοικοκυριά. Επίσης προτείνεται μεταξύ άλλων η αύξηση του προϋπολογισμού του προγράμματος Anti-Nero για τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών, στον απόηχο των μεγάλων πυρκαγιών του καλοκαιριού. Επίσης, στο πλαίσιο της αναθεώρησης θα επιχειρηθεί η μετάθεση κάποιων οροσήμων. Τα δάνεια των 5 δισ. ευρώ θα διατεθούν κανονικά με τη διαδικασία των δανείων, μέσω τραπεζών.