Ο άνθρωπος από την στιγμή που βρέθηκε στον πλανήτη γη, έπρεπε να βρει λύση σε διάφορα προβλήματα για να επιβιώσει και να διαιωνιστεί. Το ότι εμείς σήμερα είμαστε εδώ και μοιραζόμαστε το ίδιο “σπίτι”, τον πλανήτη γη, αποδεικνύει πως οι πρόγονοί μας, είχανε βρει τρόπο να επεξεργάζονται & να λύνουν τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν.
Του Αλέξανδρου Δεσύλλα*
Ο τρόπος αυτός σίγουρα περιλάμβανε μία διαδικασία, μέσα από την οποία κάποια μέλη της ομάδας αξιοποιούν στο μέγιστο την δημιουργικότητά τους, την εμπειρία τους, την φαντασία τους, τις γνώσεις τους και καταθέτουν τις προτάσεις τους, με τελικό σκοπό να βρεθεί η πιο σωστή λύση.
Σίγουρα όλοι μας εφαρμόζουμε τέτοιες διαδικασίες στην καθημερινότητά μας, αλλά τις περισσότερες φορές δεν το αντιλαμβανόμαστε, γίνεται αυτοματοποιημένα.
Εδώ πρωταγωνιστής είναι η ΦΑΝΤΑΣΙΑ και ο καθένας μπορεί με την δική του φαντασία να βοηθήσει στην εξέλιξη της ιδέας κάποιου άλλου.
Η διαδικασία αυτή κατά την οποία μία ομάδα ανθρώπων, με κοινή επιθυμία την επίλυση ενός συγκεκριμένου προβλήματος, καταθέτουν τις ιδέες τους & τις προτάσεις τους για την επίλυσή του, χωρίς να περιορίζονται από την λογική & την αυτοκριτική, λέγεται Brainstorming.
Φυσικά, στην πορεία της εξέλιξης της κοινωνίας μας & του επιχειρηματικού κόσμου, αυτές οι διαδικασίες εξελίχθηκαν & προσαρμόστηκαν στις συνεχώς μεταβαλλόμενες ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου.
Ένας από τους πρώτους που εξέλιξαν μία μεθοδολογία για αυτή την διαδικασία, ήτανε ο Alex Osborn, που το 1953 εξέδωσε το βιβλίο “Applied Imagination” και περιέγραψε τις αρχές & τις διαδικασίες της δημιουργικής επίλυσης προβλημάτων. Όπως διαπιστώνουμε και από τον τίτλο του βιβλίου, το σημαντικότερο συστατικό για την δημιουργική επίλυση των προβλημάτων, δεν είναι οι γνώσεις, η λογική, ή η εμπειρία, αλλά η ΦΑΝΤΑΣΙΑ.
Εξάλλου όπως είχε πει και ο γνωστός σε όλους μας Einstein, «Η λογική θα σε πάει από το Α στο Β. Η φαντασία θα σε πάει παντού».
Όμως, το Brainstorming (καταιγισμός ιδεών) διαφέρει από τους συμβατικούς τρόπους επίλυσης προβλημάτων. Διότι έχει μία ουσιώδη διαφορά: ΔΕΝ έχει μία αυστηρά δομημένη & αναλυτική διαδικασία.
Στους συμβατικούς τρόπους επίλυσης προβλημάτων, η εξέλιξη της διαδικασίας υπονομεύεται από την ΜΗ εποικοδομητική συμπεριφορά της ομάδας που πολλές φορές μπορεί να κριτικάρουν την οποιαδήποτε πρόταση τους φανεί αρχικά άσκοπη ή ανεφάρμοστη, καθώς και η αυστηρή δομή στην διαδικασία, που μπλοκάρει την δημιουργική φαντασία.
Αντιθέτως, στο Brainstorming, ενθαρρύνουμε τους συμμετέχοντες να καταθέτουν ελεύθερα & χωρίς δεύτερη σκέψη τις ιδέες τους, δεν υπάρχει κριτική σε καμία ιδέα, ενώ όλοι λαμβάνουν ως αφόρμηση κάθε ιδέα που καταθέτουν τα άλλα μέλη της ομάδας και την εξελίσσουν με ακόμη πιο “τρελές” ιδέες. Εδώ πρωταγωνιστής είναι η ΦΑΝΤΑΣΙΑ και ο καθένας μπορεί με την δική του φαντασία να βοηθήσει στην εξέλιξη της ιδέας κάποιου άλλου.
Μέσα από αυτή την διαδικασία, εκτός από την επίλυση του προβλήματος έχουμε κι άλλες ωφέλειες, όπως το δέσιμο της ομάδας, ενώ ταυτόχρονα τα μέλη δεσμευόμαστε & αφοσιωνόμαστε σε υψηλό βαθμό για την υλοποίηση της τελικής απόφασης, διότι αισθανόμαστε πως συμμετείχαμε ενεργά στην “γέννηση” αυτής της τελικής ιδέας.
Η διαδικασία αυτή κατά την οποία μία ομάδα ανθρώπων, με κοινή επιθυμία την επίλυση ενός συγκεκριμένου προβλήματος, καταθέτουν τις ιδέες τους & τις προτάσεις τους για την επίλυσή του, χωρίς να περιορίζονται από την λογική & την αυτοκριτική, λέγεται Brainstorming.
Βασικά βήματα για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση μίας διαδικασίας Brainstorming.
- Επιλέγουμε 5-7 συμμετέχοντες, με διαφορετικό γνωστικό & εμπειρικό επίπεδο. Φυσικά, πρέπει ΟΛΟΙ να επιθυμούν σφόδρα να βρεθεί το ζητούμενο της διαδικασίας.
- Επιλέγουμε έναν φιλικό & άνετο χώρο, με καλό αερισμό, φωτισμό, θερμοκρασία και χωρίς ενοχλητικούς περισπασμούς. Φροντίζουμε να έχουμε αναψυκτικά, χυμούς, κάποια σνακ ή ακόμη και υλικά για να δημιουργήσει ο καθένας το δικό του “πιάτο”. Ο “δείκτης άνεσης” που θα αισθανθούν οι συμμετέχοντες είναι πολύ βασικό συστατικό της επιτυχίας. Η επιλογή της κατάλληλης μουσικής επένδυσης βοηθά πολύ σε αυτό, όπως και κάποια προκαταρκτικά παιχνίδια σύσφιξης σχέσεων.
- Ενημερώνουμε τους συμμετέχοντες για το θέμα της συνάντησης & την σημαντικότητά του, αλλά δεν δίνουμε πολλές πληροφορίες & λεπτομέρειες, διότι είναι πολύ πιθανό να λειτουργήσει αρνητικά στην δημιουργικότητα & στην ελεύθερη ροή της διαδικασίας. Όλοι πρέπει να έχουν μαζί τους σημειωματάριο για να καταγράφουν τις ιδέες τους.
- Ξεκινώντας την συνάντηση, ορίζουμε ένα άτομο για να γράφει σε έναν πίνακα τις ιδέες και την εξέλιξή τους, βήμα-βήμα.
- Παρουσιάζουμε με λεπτομέρεια το πρόβλημα που θέλουμε να λύσουμε και μόνον εφόσον είναι αναγκαίο, μπορούμε να δώσουμε τις “πολύ γενικές προδιαγραφές” που πρέπει να πληροί η λύση του. Ξεκαθαρίζουμε πως το ζητούμενο στην παρούσα φάση, είναι να γεννηθούν και να καταγραφούν όσο το δυνατόν περισσότερες ιδέες. ΔΕΝ έχει σημασία πόσο ρεαλιστικές ή πραγματοποιήσιμες φαίνονται, θέλουμε απλά ΠΟΛΛΕΣ ιδέες. Ενθαρρύνουμε τους συμμετέχοντες να γράψουν όσο πιο πολλές ιδέες μπορούν και τους διαβεβαιώνουμε πως συνήθως, οι πιο “τρελές” είναι αυτές που τελικά υλοποιούνται με επιτυχία.
- Τους δίνουμε αρκετό χρόνο για να καταγράψουν τις ιδέες τους στο σημειωματάριό τους. Όχι όμως πολύ χρόνο, διότι αυξάνουν οι πιθανότητες να αρχίσουν να τις κριτικάρουν ή ακόμη και να τις απορρίπτουν οι ίδιοι. Στην συνέχεια δίνουμε τον απαραίτητο χρόνο στον καθένα για να παρουσιάσει τις ιδέες του.
- Αφού παρουσιάσουν όλοι τις ιδέες τους, ξεκινάμε την συζήτηση με σκοπό να αναπτύξουμε κάθε ιδέα ακόμη περισσότερο και ταυτόχρονα να δημιουργούμε νέες ιδέες πατώντας σε κάποιες άλλες ιδέες. Τους ενθαρρύνουμε όλους να συμμετέχουν, να αναπτύσσουν ιδέες, ακόμη και αυτούς που συνήθως είναι λιγομίλητοι. Συζητάμε τις προτάσεις μία κάθε φορά και φροντίζουμε να ΜΗΝ υπάρξει κριτική από κανέναν. Φροντίζουμε να κάνουμε την διαδικασία όσο πιο ευχάριστη & δημιουργική γίνεται, επιτρέποντας σε κάποιον (αν το ζητήσει), να απομονωθεί για να συγκεντρωθεί σε κάποια ιδέα του.
- Αν η διαδικασία έχει μεγάλη διάρκεια, φροντίζουμε να κάνουμε αρκετά ευχάριστα διαλλείματα, έτσι ώστε να μπορούν όλοι να διατηρήσουν την συγκέντρωσή τους. Σε αυτά τα διαλλείματα μπορούνε να φάνε, να χαλαρώσουν, να διαλογιστούν, να ακούσουν την αγαπημένη τους μουσική, να χορέψουν…..
- Αφού έχουμε συλλέξει και μορφοποιήσει τις ιδέες που έχουν “γεννηθεί” μέσα από την διαδικασία του Brainstorming, ήρθε η ώρα να τις αξιολογήσουμε και να επιλέξουμε ποια είναι η πιο κατάλληλη για εφαρμογή την συγκεκριμένη χρονική στιγμή, λαμβάνοντας υπόψιν τις ισχύουσες συνθήκες.
Η διαδικασία αξιολόγησης & επιλογής είναι κάτι που αρχικά φαντάζει δύσκολο, αλλά εάν αξιοποιήσουμε την γνώση & την εμπειρία μας και ταυτόχρονα χρησιμοποιήσουμε διάφορα εξειδικευμένα “εργαλεία”, τότε γίνεται πιο εύκολα και με επιτυχία.
Επίσης κάποιες φορές, μπορούμε να δουλέψουμε ανεξάρτητα στην πρώτη φάση (της γέννησης & καταγραφής των ιδεών) και κατόπιν να συγκεντρωθούμε σαν ομάδα μία άλλη στιγμή, για την παρουσίαση & ανάπτυξη αυτών των ιδεών.
Κάθε επιλογή όμως, έχει τα θετικά και τα αρνητικά της.
Όταν η πρώτη φάση γίνεται ανεξάρτητα από τον καθένα, σίγουρα μειώνεται το άγχος που μπορεί να αισθανθεί κάποιος από την πίεση του χρόνου ή την πιθανότητα να δεχτεί αρνητική κριτική από τα άλλα μέλη της ομάδας, αλλά λόγω του άπλετου χρόνου, αυξάνονται οι πιθανότητες να αρχίσει ο ίδιος να αξιολογεί, κριτικάρει & απορρίπτει κάποιες από τις ιδέες του, οι οποίες πιθανόν να εμπεριέχουν την λύση του προβλήματος.
Η επιλογή του τρόπου υλοποίησης της διαδικασίας του Brainstorming, είναι καθαρά στο χέρι αυτού που είναι υπεύθυνος για την επιτυχή πορεία του οργανισμού που διοικεί …και εξαρτάται φυσικά και από το πόσο καλά γνωρίζει την ιδιοσυγκρασία του κάθε μέλους.
Στα Brainstorming Groups που υλοποιούμε εμείς στην Copious Innovative Training & Coaching, έχουμε πάντα έναν “high creative outsider”…. Δηλαδή όταν ένας οργανισμός απευθυνθεί σε μας για να οργανώσουμε ένα Brainstorming Group, φροντίζουμε να έχουμε στην ομάδα τουλάχιστον ένα μέλος, που να είναι υπερδημιιουργικό και ταυτόχρονα άσχετο με το αντικείμενο & τις εργασίες του οργανισμού, διότι έτσι εξασφαλίζουμε το “thinking out of the box”, κάτι που είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί από τα στελέχη του οργανισμού. Η εμπειρία μας, μας έχει δείξει πως οι πλειοψηφία των τελικά επιλεγμένων & επιτυχημένων ιδεών, είναι μία εξέλιξη-ανάπτυξη της ιδέας του outsider.
*Ο Αλέξανδρος Δεσύλλας είναι Founder @ www.copiousitc.com και Development & Communication manager @ www.centerforgifted.gr