Ο Covid-19 ανάγκασε τους πολιτικούς να αντιμετωπίσουν μία πραγματικότητα που μέχρι τώρα προτιμούσαν να αγνοούν: Το γεγονός ότι οι περισσότερες πλούσιες χώρες αναθέτουν μεγάλο μέρος της παρασκευής φαρμάκων τους σε άλλες χώρες – κυρίως στην Κίνα και την Ινδία. Αυτό ισχύει ιδιαιτέρως για τα ενεργά φαρμακευτικά συστατικά (APIs) που αποτελούν θεμέλιο των φαρμάκων.
Η παγκόσμια αγορά φαρμάκων μοιάζει με ανεστραμμένη πυραμίδα: Η βάση της αποτελείται από APIs, φτιαγμένες κατά κύριο λόγο στην Κίνα. Αν και πολλές χώρες παρασκευάζουν αντιβιώσεις, το 2018 η Κίνα παρείχε το 82% όλων των αντιβιοτικών συστατικών σε παγκόσμιο επίπεδο. Στο δεύτερο επίπεδο της πυραμίδας βρίσκονται τα φτηνά γενόσημα φάρμακα, ένα μεγάλο ποσοστό εκ των οποίων παρασκευάζεται στην Ινδία.
Το 2021, και αφού οι κυβερνήσεις αγόρασαν κατώτερης ποιότητας προστατευτικό εξοπλισμό και φάρμακα για να αντιμετωπίσουν την πανδημία (χάνοντας την αξιοπιστία τους μαζί με πολλά εκατομμύρια), οι εκκλήσεις για παρασκευή των APIs εντός των συνόρων κάθε χώρας θα αυξηθούν – κυρίως για λόγους ασφαλείας.
Ωστόσο, είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς το ποσοστό της παραγωγής που θα ανακτηθεί, ιδιαίτερα από τις πλούσιες χώρες, καθώς πρόκειται για ένα κίνημα που θα βρεθεί αντιμέτωπο με δύο τουλάχιστον ισχυρά λόμπι.
Το πρώτο είναι οι περιβαλλοντολόγοι που θα αντιταχθούν στην παρασκευή APIs στα πάτρια εδάφη τους, κυρίως λόγω των ρύπων που παράγονται από τη διαδικασία και των αντιμικροβιακών αποβλήτων. Το δεύτερο είναι η ίδια η φαρμακευτική βιομηχανία. Η παραγωγή APIs είναι μία δουλειά με μεγάλο όγκο και χαμηλό περιθώριο κέρδους, που απαιτεί τεράστια επένδυση κεφαλαίου. Οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρίες δεν ενδιαφέρονται ούτε στο ελάχιστο για τέτοιου τύπου επενδύσεις – εξ ου και η ανάθεση της παρασκευής των APIs σε άλλες χώρες.
Σε περίπτωση ανάκτησης της παραγωγής, δύο θα είναι τα πιθανά αποτελέσματα. Πρώτον, η αδυναμία ανταγωνισμού με τις τιμές της Κίνας θα σημάνει την αύξηση στις τιμές των φαρμάκων. Εκείνα που θα επηρεαστούν περισσότερο θα είναι τα φτηνά γενόσημα φάρμακα για χρόνιες παθήσεις, καθώς το 90% του κόστους παραγωγής τους αποτελείται από ενεργά φαρμακευτικά συστατικά. Ο δεύτερος αντίκτυπος θα αφορά στην ποιότητα των φαρμάκων, ιδιαίτερα στις οικονομικά ασθενέστερες χώρες.
Εάν δεν υπάρξει αυστηρός έλεγχος από τους αρμόδιους φορείς, θα δούμε πολλές χώρες να παρασκευάζουν δικά τους φάρμακα μέσα στο 2021 – χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι θα είναι αποτελεσματικά…