Το ξεκίνημα της νέας χρονιάς βρίσκει τις ΗΠΑ να είναι η πιο ισχυρή, πολιτικά διχασμένη και οικονομικά άνιση από τις βιομηχανικές δημοκρατίες του κόσμου. Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής της Αμερικής, ένα καθεστώς με κρατικό καπιταλισμό, απολυταρχικές τάσεις και ροπή προς την τεχνολογική κατασκοπεία που αντιμετωπίζεται με όλο και μεγαλύτερη δυσπιστία από τις χώρες του G20. Η Γερμανία και η Ιαπωνία είναι πολύ πιο σταθερές, αλλά οι ισχυρότεροι ηγέτες που είχαν εδώ και δεκαετίες είτε έφυγαν (Σίνζο Άμπε) ή φεύγουν σύντομα (Άνγκελα Μέρκελ). Η Ρωσία βρίσκεται σε πτώση και κατηγορεί τις ΗΠΑ και τη Δύση για τα προβλήματά της. Και ο πλανήτης αντιμετωπίζει τη χειρότερη κρίση που έχει βιώσει εδώ και δεκαετίες.
Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο περιγράφουν οι Ian Bremmer και Cliff Kupchan της Eurasia Group το διεθνές γεωπολιτικό σκηνικό στο ξεκίνημα του 2021. «Κανείς θα ήλπιζε ότι μία παγκόσμια πανδημία θα αποδεικνυόταν μία ευκαιρία για να δουλέψουν οι ηγέτες του κόσμου μαζί. Αυτό επιβεβαιώθηκε σε γενικές γραμμές μετά την 11η Σεπτεμβρίου και την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση του 2008. Σήμερα, όχι και τόσο», καταλήγουν οι δύο έμπειροι πολιτικοί αναλυτές.
Και αυτό θα έχει ακόμα μεγαλύτερη σημασία το 2021 από ό,τι το 2020, καθώς η προσοχή πλέον μετατοπίζεται από την υγειονομική απάντηση στην οικονομική απάντηση σε αυτή την κρίση, όπου και λείπει μία παγκόσμια ηγεσία στα πολιτικά μοντέλα, τα εμπορικά στάνταρ και τη στρατηγική που θα πρέπει να ακολουθηθεί.
Αυτή τη φορά, η υπερδύναμη του πλανήτη, στην οποία όλοι στρέφονταν σε καιρό κρίσεων, αντιμετωπίζει τις δικές της προκλήσεις. Η αξιοπιστία της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και η βιωσιμότητα της εσωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ θα δοκιμαστούν όπως ποτέ άλλοτε στη μεταπολεμική εποχή, σημειώνει η Eurasia Group. «Μία υπερδύναμη χωρισμένη στη μέση δεν μπορεί να επιστρέψει στο business as usual. Και όταν η πιο ισχυρή χώρα είναι τόσο διχασμένη, όλοι έχουν πρόβλημα», τονίζουν οι Bremmer και Kupchan.
Για αυτό και η Eurasia Group εντοπίζει το μεγαλύτερο από τους 10 κινδύνους της χρονιάς στις ΗΠΑ:
1. 46*
Στις 20 Ιανουαρίου ο Τζο Μπάιντεν θα ορκιστεί 46ος πρόεδρος των ΗΠΑ. Έλαβε 306 εκλέκτορες και τουλάχιστον 80 εκατ. ψήφους, περισσότερες από οποιονδήποτε άλλοτε υποψήφιο πρόεδρο στην αμερικανική ιστορία. Όμως η άρνηση του Ντόναλντ Τραμπ να αποδεχθεί το αποτελέσματα των εκλογών υπογραμμίζει πόσο διχασμένες είναι οι ΗΠΑ και πόσο θα παραμείνουν. Η Eurasia Group χαρακτηρίζει την εποχή του Τζο Μπάιντεν σαν μια «προεδρία με αστερίσκο», καθώς η μισή χώρα βλέπει τον ένοικο του Οβάλ Γραφείου σαν παράνομο.
2. Long Covid
Η χρονιά ξεκινά με τα πιο υποσχόμενα νέα για τα εμβόλια που θα μπορούσε να περιμένει κανείς. Πολίτες σε όλο τον κόσμο αισιοδοξούν ότι η ζωή θα αρχίσει να επιστρέφει στην κανονικότητα το πρώτο εξάμηνο του έτους. Όμως, η Eurasia Group προειδοποιεί ότι ούτε ο κορωνοϊός ούτε οι επιπτώσεις του θα εξαφανιστούν με την έναρξη των εμβολιασμών του γενικού πληθυσμού. Η πανδημία θα αφήσει πίσω της μία κληρονομιών υψηλών χρεών, εκτοπισμένων εργαζομένων και χαμένης εμπιστοσύνης. Άλλωστε, η ανάκαμψη θα είναι ανομοιόμορφη τόσο ανάμεσα στις χώρες όσο και μέσα σε αυτές, πυροδοτώντας θυμό κατά κοινωνική αναταραχή. Στην ανάκαμψη τύπου «Κ», κάποιες ομάδες θα ευημερήσουν και κάποιες θα υποφέρουν όλο και περισσότερο. Στις αναδυόμενες οικονομίες μπορεί να ξεσπάσει νέα κρίση, ενώ στην Ευρώπη, η ουσιαστική στήριξη από το Ταμείο Ανάκαμψης θα έρθει μόνο από τα τέλη του 2021. «Έως τότε, οι οικονομικά στριμωγμένες χώρες της περιφέρειας θα χρειαστεί να βρουν άλλες πηγές χρηματοδότησης και θα κινδυνεύσουν να προκαλέσουν μία εκτίναξη στα αποδόσεις των ομολόγων, εάν κινηθούν προς την ανάληψη περισσότερων χρεών, προκειμένου να τονώσουν τις οικονομίες τους», σημειώνεται χαρακτηριστικά.
3. Κλίμα: Από το net zero στο G-Zero
Στον G-Zero κόσμο (όπου καμία χώρα δεν είναι διατεθειμένη να αναλάβει την παγκόσμια ηγεσία), η μετάβαση προς το ενεργειακό καθεστώς των μηδενικών εκπομπών ρύπων θα χαρακτηρίζεται από τον ανταγωνισμό και την απουσία συντονισμού. Είναι τουλάχιστον ειρωνικό που οι προοπτικές για περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη στους 2 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προ-βιομηχανικά επίπεδα, δεν έχουν υπάρξει ποτέ άλλοτε τόσο ισχυρές όσο είναι το 2021, σημειώνει η Eurasia Group.
4. Οι εντάσεις στις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας διευρύνονται
Έπειτα από την έξοδο του Τραμπ, οι σινοαμερικανικές σχέσεις δεν θα είναι ανοικτά συγκρουσιακές. Και οι δύο πλευρές θα επιδιώξουν ένα περιθώριο να ανασάνουν, όμως η επιθυμία για σταθερότητα θα αντισταθμιστεί από τρεις νέους παράγοντες, που σύμφωνα με την Eurasia Group έχουν υποτιμηθεί: Τις αμερικανικές προσπάθειες για τη στρατολόγηση συμμάχων, τη διπλωματία των εμβολίων και τον ανταγωνισμός στις τεχνολογίες του κλίματος. «Συνολικά, αυτή η χρονιά θα φέρει μία διμερή αντιπαλότητα τόσο έντονη όσο εκείνη του περασμένου έτους, και αυτό είναι επικίνδυνο», τονίζουν οι δύο πολιτικοί αναλυτές.
5. Η ώρα της αλήθειας στα διεθνή data
Σε εκείνους που λένε ότι τα data είναι το νέο πετρέλαιο, η Eurasia Group απαντά: Έρχεται το νέο Μεγάλο Παζάρι. Η προσπάθεια της Κίνας να ελέγξει τη ροή των ψηφιακών πληροφοριών θεωρούνταν η εξαίρεση, αλλά τώρα η προσέγγισή της γίνεται ο κανόνας. Το 2021, η επιβράδυνση ή και η διακοπή της ροής ευαίσθητων δεδομένων από χώρα σε χώρα θα διαταράξει τα επιχειρηματικά μοντέλα που εξαρτώνται από την ελεύθερη μετακίνηση των data.
6. Ο κυβερνοχώρος σε σημείο καμπής
Περισσότερες ευάλωτες συσκευές, η απουσία αποτελεσματικής διπλωματίας και μεγαλύτερη έμφαση στις ψηφιακές απαντήσεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το έτσι και αλλιώς ασταθές status quo στον κυβερνοχώρο θα είναι δύσκολο να διατηρηθεί το 2021. Το 2021 θα είναι η χρονιά όπου οι ψηφιακές συγκρούσεις θα δημιουργήσουν πρωτόγνωρους τεχνολογικούς και γεωπολιτικούς κινδύνους.
7. Η Τουρκία στο «κρύο»
Η Τουρκία μετά βίας γλίτωσε μία οικονομική κρίση στις αρχές του περασμένου έτους, όμως η λύση της Άγκυρας ήταν ένα «τσιρότο» που δεν θα κρατήσει μέσα στο 2021. Η Eurasia Group προβλέπει ότι οι κακές παρεμβάσεις του προέδρου Ερντογάν θα γυρίσουν μπούμερανγκ με τρόπο επώδυνο για την οικονομία.
8. Μέση Ανατολή: Το φθηνό πετρέλαιο έχει κόστος
Οι πετρελαιοπαραγωγικές χώρες της Μέσης Ανατολής και της Β. Αφρικής πέρασαν δύσκολα το 2020. Το 2021 θα είναι χειρότερο. Οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου θα παραμείνουν χαμηλές, πιέζοντας τις κυβερνήσεις που ήδη αντιμετωπίζουν μία αποσταθεροποίηση. Η Eurasia Group θεωρεί ότι το Ιράκ αντιμετωπίζει τις μεγαλύτερες προκλήσεις, υψηλός είναι ο κίνδυνος αναταραχών και στην Αλγερία, ενώ οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου αποτελούν πονοκέφαλο για τον Σαουδάραβα εστεμμένο πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.
9. Η Ευρώπη μετά τη Μέρκελ
Μαζί με όλα τα τρομακτικά που έφερε η πανδημία, τόνωσε την πολιτική τύχη της Μέρκελ. Ο κορωνοϊός έσωσε τη Γερμανίδα καγκελάριος από το να γίνει «lame duck» (όπως αποκαλούνται οι ηγέτες που χάνουν τη δύναμη και την επιρροή τους όταν η αποχώρησή τους από την εξουσία γίνει προδιαγεγραμμένη) και έθεσε τις βάσεις για το ιστορικό Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, το οποίο η Eurasia Group περιγράφει σαν μία «game changing» εξέλιξη, που αποτελεί την καλύτερη χρήση της πανδημίας σαν μια πολιτική ευκαιρία για την ενίσχυση της πολυμέρειας. Η Άνγκελα Μέρκελ υπήρξε ο πιο σημαντικός ηγέτης της Ευρώπης και η επικείμενη αποχώρησή της αποτελεί το μεγαλύτερο κίνδυνο που θα αντιμετωπίσει η ήπειρος, σύμφωνα με τη Eurasia Group.
10. Η Λατινική Αμερική απογοητεύει
Η Μέση Ανατολή έχει υπάρξει ο μεγαλύτερος χαμένος από την κρίση του κορωνοϊού, όμως η Λατινική Αμερική έρχεται ξεκάθαρα στη δεύτερη θέση, σημειώνει η Eurasia Group. Καθώς θα εξέρχονται από την πανδημία, οι χώρες της Λατινικής Αμερικής θα αντιμετωπίζουν εντονότερες εκδοχές των πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων που αντιμετώπιζαν πριν από την κρίση.
moneyreview.gr