Πόσο πιθανό είναι να βιώσουμε ξανά μια παγκόσμια οικονομική κρίση ή μια κρίση χρέους, όπως αυτές του 2008 ή του 2012; Ίσως η απάντηση στο ερώτημα δεν μπορεί να είναι ένα «ναι» ή ένα «όχι», ωστόσο οφείλουμε να είμαστε σε εγρήγορση.
Όταν οι τράπεζες ανατίναξαν την παγκόσμια οικονομία το 2008, οι ρυθμιστικές αρχές, από τις Βρυξέλλες μέχρι την Ουάσιγκτον, προσπάθησαν να στήσουν τα ικριώματα για τους φταίχτες. Ωστόσο, μερικοί κυματισμοί κάτω από την επιφάνεια προξενούν κρύο ιδρώτα στους μυημένους του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Στο στόχαστρο, αυτήν τη φορά, είναι οι λεγόμενες σκιώδεις τράπεζες ή, αλλιώς, τα μη χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, με την παραδοσιακή έννοια του όρου, ήτοι δομές όπως επενδυτικά ταμεία, ασφαλιστές, ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια, συνταξιοδοτικά και hedge funds. Αυτοί οι οργανισμοί όχι μόνο απέφυγαν το αυστηρότερο νομοθετικό πλαίσιο που επεβλήθη κατά την τελευταία κρίση, αλλά αντίθετα επωφελήθηκαν, αναλαμβάνοντας πολλούς κινδύνους τους οποίους, πλέον, δεν είχε το νομικό περιθώριο να αναλάβει ο τραπεζικός τομέας.
Αλλά οι καλές στιγμές πλησιάζουν στο τέλος τους. Καταλύτης είναι οι κεντρικές τράπεζες, που αυξάνουν τα επιτόκια, σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν τον αυξανόμενο πληθωρισμό, κάτι το οποίο σημαίνει ότι η εποχή του φθηνού χρήματος έχει πια τελειώσει. Οι ρυθμιστικές αρχές φοβούνται ότι οι ευπάθειες που έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια είναι έτοιμα να εκραγούν και να εκτοξεύσουν κύματα σοκ σε όλο τον κόσμο.
Δυσοίωνο playbook
Η φBVθίνουσα προσφορά χρήματος στο σκιώδες τραπεζικό σύστημα σημαίνει «βλέπετε μερικά από τα ζητήματα που υπάρχουν — να εκτίθενται», προειδοποίησε η Βερένα Ρος, η επικεφαλής της ρυθμιστικής αρχής κινητών αξιών της ΕΕ (ΕSMA), σε συνέντευξή της στο POLITICO.
Δεν είναι δύσκολο να δούμε τι μπορεί να συμβεί και πώς. Μέχρι στιγμής, μια σειρά από μίνι κρίσεις -σχετικά μικρές και αυτοτελείς- προοιωνίζονται ένα σαφές και δυσοίωνο playbook για το πώς ξεκινά ένα πρόβλημα στη σκιώδη τραπεζική και στη συνέχεια εξαπλώνεται:
Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η αναταραχή που έπληξε τα βρετανικά συνταξιοδοτικά ταμεία το φθινόπωρο, με την Τράπεζα της Αγγλίας να παρεμβαίνει για να ηρεμήσει τις αγορές. Ομοίως, οι διακυμάνσεις των τιμών στις αγορές μελλοντικής εκπλήρωσης που πυροδοτήθηκαν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία δημιούργησαν μια κρίση ρευστότητας στις ευρωπαϊκές εταιρείες ενέργειας. Στην αρχή της πανδημίας, μια «έλλειψη μετρητών» από εταιρείες δημιούργησε προβλήματα στις αγορές βραχυπρόθεσμου χρέους — απαιτώντας και πάλι παρέμβαση εκ μέρους των κεντρικών τραπεζών. Και το 2021, η κατάρρευση του hedge fund Archegos προκάλεσε μεγάλες απώλειες στις τράπεζες. Τα ίδια θέματα ταλανίζουν τις οικονομίες σήμερα: βραχυπρόθεσμες πιέσεις ρευστότητας, επικίνδυνα στοιχήματα και domino effects.
Kίνδυνοι
Αυτό που βλέπετε σε όλα αυτά τα [περιφερειακά] επεισόδια είναι ότι υπάρχουν κοινά ζητήματα: η ρευστότητα, η μόχλευση και η διασύνδεσή τους, είπε η Βερένα Ρος.
Aλλά δεν είναι μόνο η ESMA… Και άλλες ρυθμιστικές αρχές εκπέμπουν SOS για τις σκιώδεις τράπεζες και το πώς θα μπορούσαν να προκαλέσουν μια άνευ προηγουμένου κρίση. Μια αλλαγή στις συνθήκες της χρηματοπιστωτικής αγοράς θα μπορούσε να οδηγήσει σε έλλειψη ρευστότητας και να προκαλέσει κύμα αναγκαστικών πωλήσεων στις αγορές, δήλωσε ο Jérôme Reboul, διευθύνων σύμβουλος της διεύθυνσης ρυθμιστικής πολιτικής και διεθνών υποθέσεων στη γαλλική Autorité des Marchés Financiers (AMF).
Το γεγονός αυτό πιθανόν να επιφέρει την πυροδότηση ενός αυτοενισχυόμενου μηχανισμού, ο οποίος θα δημιουργούσε πανικό στην επενδυτική κοινότητα, bank run και μαζικές ρευστοποιήσεις θέσεων. Οι τιμές στις αγορές περιουσιακών στοιχείων θα υποχωρούσαν ραγδαία, τα χρηματιστήρια θα κατέρρεαν.
Αυτό είναι κάτι που βλέπουμε ήδη, με τους επενδυτές να παλεύουν ώστε να καλύψουν margin calls δισεκατομμυρίων.
Το παράδοξο είναι όμως πως, ενώ όλοι βλέπουν το τρένο να έρχεται κατά πάνω τους, κανείς δεν κάνει το οτιδήποτε ώστε να το αποφύγει…
Τι πρέπει να γίνει…
Οι παγκόσμιες αρχές θέλουν να κάνουν τις σκιώδεις τράπεζες πιο ανθεκτικές για να αποτρέψουν μια κρίση ρευστότητας που θα μεταλλαχθεί σε μια παγκόσμια κρίση. Οι κεντρικοί τραπεζίτες πιέζουν για δράση, γιατί διαφορετικά θα χρειαστεί να αντλήσουν δημόσιο χρήμα για να ηρεμήσουν τα πράγματα – τη στιγμή που θέλουν να κάνουν το αντίθετο: να αποχωρήσουν από τις αγορές.
Υπάρχει διχασμός για το πόσο μακριά πρέπει να φτάσουμε. Ενώ οι κεντρικές τράπεζες θέλουν να μεταφέρουν παρόμοιες διασφαλίσεις που υπάρχουν ήδη στο τραπεζικό σύστημα – όπως τα cash buffers – στον σκιώδη τραπεζικό τομέα, οι ρυθμιστικές αρχές προτιμούν πιο εξειδικευμένες επιλογές. Όπως είπε η Ross, δεν ισχύει ότι ένα μέγεθος ταιριάζει σε όλους.
«Κατά τη γνώμη μου δεν είναι απαραίτητα η σωστή προσέγγιση να πούμε απλώς επειδή έχουμε το μέτρο Χ στον τραπεζικό τομέα ή το μέτρο Υ στον ασφαλιστικό τομέα, θα πρέπει να έχετε το ίδιο απαραίτητα σε έναν άλλο τομέα», είπε. «Πρέπει να εστιάσετε σε αυτό που πραγματικά έχει νόημα για κάθε τομέα».
Ωστόσο, υπάρχει κοινό έδαφος σχετικά με την ανάγκη να επιβεβαιωθούν ποια εργαλεία είναι διαθέσιμα σε μια κρίση.
«Δεν είμαστε τράπεζες»
Από την πλευρά του, τα επενδυτικά ταμεία αντιστέκεται σθεναρά σε ρυθμίσεις που θα τα ανάγκαζαν να διατηρούν αποθέματα ασφαλείας όπως οι τράπεζες, αν και αναγνωρίζουν το πρόβλημα.
«Νομίζω ότι ο κίνδυνος ατυχημάτων στον μη τραπεζικό τομέα γενικά είναι υπαρκτός; Κάθε φορά που προηγουμένως έχουμε βιώσει μια τόσο μακρά περίοδο επεκτατικής νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής προκύπτουν προβλήματα» δήλωσε ο Michael Pedroni, επικεφαλής διεθνών υποθέσεων της ICI, η οποία αντιπροσωπεύει τον παγκόσμιο κλάδο κεφαλαίων.
Στην ΕΕ, βρίσκεται σε εξέλιξη μια συζήτηση σχετικά με το πόσο δεσμευτικά πρέπει να είναι τα εργαλεία για τα επενδυτικά ταμεία και να βελτιωθούν τα δεδομένα και η υποβολή εκθέσεων στις αρχές. «Πρέπει να βάλουμε τάξη στο σπίτι μας στην ΕΕ», είπε η Ρος. «Από την άλλη πλευρά, πρέπει να έχουμε συνείδηση ότι ζούμε σε ένα παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα».
Πηγή: fortunegreece.com
