Ο Υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής έκανε μια δήλωση σε πρόσφατο συνέδριο με την οποία φρονώ ότι παρά την κυριολεκτική διαπίστωση την οποία περιείχε( για τον ψηφιακό μετασχηματισμό που συντελείται στην χώρα) παράλληλα αποτύπωσε μεταφορικά την χρόνια παθογένεια της μεταπολιτευτικής Ελλάδας: “Η χώρα πάσχει σε software, όχι σε hardware” είπε ο Κ.Πιερρακάκης. Ήθελε να τονίσει ότι στο μεγάλο project για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του Δημοσίου δεν είναι οι υποδομές και τα υλικά το πρόβλημα αλλά οι διαδικασίες και η έλλειψη οργάνωσης, δηλαδή η έλλειψη λογισμικού.
Του Ηλία Καραβόλια
Τα εντυπωσιακά βήματα στην ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης, που γίνονται μέσα σε πρωτοφανείς συνθήκες λόγω της πανδημίας, οφείλονται μεταξύ άλλων και στην συνειδητοποίηση απο πλευράς του κ. Πιερρακάκη και του επιτελείου του, της υψηλής προστιθέμενης αξίας που έχει η λογισμική μηχανική στις υπηρεσίες του Δημοσίου. Η σύνθεση και ανάλυση των διαδικασιών διεκπεραίωσης μιας αίτησης του πολίτη έπρεπε να εισέλθει στον δαιδαλώδη λαβύρινθο της κρατικής μηχανής. Αυτή ήταν η κρυμμένη υπεραξία, η χαμένη καινοτομία που όλοι μας ξέραμε ότι έλειπε απο την νεοελληνική πραγματικότητα.
Αλλά ας πάμε στο μεταφορικό νόημα της πρότασης του Υπουργού. Τι είναι το λογισμικό μιας κρατικής μηχανής; Τι αποτελεί “οργάνωση”, ” διαδικασία”, ” εκτέλεση”, στον γραφειοκρατικό νεοελληνικό Λεβιάθαν; Και γιατί άραγε δεν μπορούσε να καλυφθεί τόσα χρόνια η απόσταση απο την σφραγίδα και τα ατελείωτα χαρτιά, στην e-συνταγογράφηση, στο gov.gr και σε όλες τις ιντερνετικές υπηρεσίες αναζήτησης πιστοποιητικών και λοιπών εγγράφων για τον πολίτη;
Το ψηφιακό χάσμα που υπήρξε εδώ και πολλά χρόνια είχε βαθιές ρίζες στον ελλιπή κοινωνικό και πολιτισμικό μετασχηματισμό της νεοελληνικής πραγματικότητας. Το fax που κυριαρχούσε χρόνια στο Δημόσιο και η σφραγίδα με την υπογραφή του υπαλλήλου, “έρχονται” απο τα βάθη της ιστορίας μας, απο το κενό μεταξύ Ανατολής και Δύσης που υπάρχει εδώ και αιώνες.
Το Κράτος αυτό ήταν καθρέφτης της κοτζαμπάσικης λογικής που επικράτησε στην σύγχρονη Ιστορία μας. Ήταν επι δεκαετίες ολόκληρες το λάφυρο των συντεχνιών και ένας τόπος εσκεμμένης ανοργανωσιάς που ευνοούσε τους κομματικούς κρατικοδίαιτους και τους υψηλόμισθους συνδικαλιστές.
Το πέρασμα στην ψηφιακή παγκοσμιοποιημένη εποχή δεν έγινε ποτέ. Όχι μόνο για την δημόσια διοίκηση αλλά και για την ελληνική οικονομία. Ένας ταλαιπωρημένος ιδιωτικός τομέας ακολουθούσε ασθμαίνοντας τους βραδείς ρυθμούς του απαρχαιωμένου Δημοσίου. Η μέγγενη της γραφειοκρατίας δεν οφειλότανε στην έλλειψη υποδομών και υλικού( το hardware που είπε ο Πιερρακάκης) αλλά στην έλλειψη καινοτομίας, λογισμικού λειτουργίας, μηχανικής διαδικασίας σύνθεσης και ανάλυσης δεδομένων ( το software των δημοσίων υπηρεσιών). Οι φάκελοι αρνούνταν πεισματικά να μπούν στους σκληρούς δίσκους. Υπουργεία, φορείς, κρατικές υπηρεσίες και κατ επέκταση οι κρατικές εταιρείες ήταν δέσμιες αναχρονιστικών γραφειοκρατικών διαδικασιών την ώρα που η Ευρώπη είχε περάσει στην εποχή της ψηφιακής εξυπηρέτησης του πολίτη. Με την μόνιμη δικαιολογία ότι οι παλιές γενιές δεν ξέρουν να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, εργαλεία όπως οι πλατφόρμες και το email παρέμεναν αγεφύρωτα με τα αρχεία των δημοσίων υπηρεσιών.
Όλοι μας έχουμε ζήσει την παράνοια σε εφορίες, κτηματολόγια, πολεοδομίες, και άλλες υπηρεσίες.
Ο πολίτης με αυτές τις συνθήκες ουσιαστικά γαλουχήθηκε στο να μην απαιτεί τον εκσυγχρονισμό των υπηρεσιών. Στο να εθίζεται στους αργούς χρόνους απονομής σύνταξης, χορήγησης πιστοποιητικών, βεβαίωσης εγγράφων. Το χαρτί του καθενός έπρεπε να “φυλάγεται” για καιρό στα συρτάρια και στους φακέλους. Μια ολόκληρη κοινωνία ήταν δέσμια της αναχρονιστικής αρχειοθέτησης πίσω απο τα γκισέ των δημοσίων φορέων. Το σύγχρονο κλικάρισμα στις πλατφόρμες και στα λογισμικά δεν μπορούσε να αντικαταστήσει τον σχεδόν ψυχαναγκαστικό ήχο της σφραγίδας.
Γνωστές οι συνέπειες: χαμένες επενδύσεις, χαμένες εργατοώρες, χαμένες ανθρωποώρες. Και όλα αυτά γιατί δεν δόθηκε ποτέ το κατάλληλο περιβάλλον εργασίας ώστε κάποιοι ειδικά καταρτισμένοι άνθρωποι να γεφυρώσουν σε πλατφόρμες το δικαίωμα του κάθε πολίτη με την υποχρέωση άρτιας οργάνωσης ενός ανεπτυγμένου κράτους.
Η χώρα στην ουσία δεν είχε ποτέ το κατάλληλο λογισμικό καινοτομίας και εκσυγχρονισμού. Σχεδόν σε όλους τους τομείς. Δεν είχε ποτέ το software της ουσιαστικής προόδου. Της εξοικονόμησης χρόνου και μόχθου λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης που συντελούνταν στις υπόλοιπες οικονομίες και κοινωνίες του ανεπτυγμένου κόσμου. Στην ουσία δεν καταφέραμε ποτέ να φτιάξουμε την πλατφόρμα που θα γεφύρωνε το αιώνιο χάσμα μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Το software πίσω απο το gov.gr ξεπέρασε αυτό το κενό γιατί κάποια ικανά μυαλά με τεχνολογικές δεξιότητες κατάφεραν να προσπεράσουν τις αρρυθμίες της δημόσιουπαλληλικής νοοτροπίας. Προφανώς γιατί προέρχονται απο την γενιά των στελεχών του ιδιωτικού τομέα, την γενιά του κλικ, της ψηφιακής υπογραφής και της ιντερνετικής τεχνολογίας.
* Ο Ηλίας Καραβόλιας είναι κάτοχος Master of Arts απο το European Institute of Practical Philosophy and Philosophical Anthropology και είναι Certified στην Οικονομική Ψυχολογία απο το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
