Σε πανευρωπαικό case study για την εντυπωσιακή μείωση των «κόκκινων» δανείων τους αναδεικνύονται οι ελληνικές τράπεζες, αφού μέσα σε σχεδόν μία πενταετία κατάφεραν – κυρίως με τη βοήθεια του «Ηρακλή» – να ρίξουν σε μονοψήφιο ποσοστό τον δείκτη NPL, προσεγγίζοντας σημαντικά τον μέσο όρο της Ευρώπης.
Σύμφωνα με τα τελευταία δημοσιευμένα στοιχεία των τεσσάρων συστημικών Ομίλων, ο επίμαχος δείκτης διαμορφώνεται σήμερα πολύ κάτω από το 9%, όταν, για παράδειγμα, το 2016, οπότε και τα «κόκκινα» δάνεια είχαν πιάσει… ταβάνι, αυτός βρισκόταν στο 48,5% (δηλαδή, το «στοκ» κυμαινόταν στα 107 δισ. ευρώ). Συγκεκριμένα, τα καταναλωτικά δάνεια μειώθηκαν από 71,2% το 2016 σε 18,1% σήμερα, τα στεγαστικά δάνεια από 74,7% σε 10,5%, ενώ η πτώση στα «κόκκινα» επιχειρηματικά δάνεια διαμορφώθηκε στο 84%. Ο κρισιμότερος όγκος των προβληματικών δανείων, πάντως, βρέθηκε εκτός τραπεζικών ισολογισμών μετά το 2019, οπότε και ενεργοποιήθηκε ο «Ηρακλής», αφού μέσω αυτού τιτλοποιήθηκαν χαρτοφυλάκια, ύψους 48 δισ. ευρώ, τα οποία έφεραν κρατικές εγγυήσεις, ύψους 18,7 δισ. ευρώ.
Τον… άθλο της Ελλάδας στο ζήτημα της αντιμετώπισης των «κόκκινων» δανείων μνημόνευσε σε πρόσφατη τοποθέτησή του και ο απερχόμενος πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (Single Supervisory Mechanism – SSM) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), Αντρέα Ενρία. Ειδικότερα, σε ερώτηση του ευρωβουλευτή, Κρις Μακμάνους, για τα «κόκκινα» δάνεια, ο ίδιος, αφού υπενθύμισε πως αυτά έχουν μειωθεί από ένα τρις ευρώ το 2014 σε λιγότερα από 345 εκατ. ευρώ το β’ τρίμηνο του 2023 για το σύνολο του ευρωπαϊκού τραπεζικού κλάδου, εστίασε στις προσπάθειες μεμονωμένων τραπεζών, όπως σε Ελλάδα και Ιταλία.
«Εκτός από τα μέτρα που έχουν ληφθεί σε επίπεδο ΕΕ, ορισμένα κράτη – μέλη έχουν, επίσης, επιδιώξει σχετικές μεταρρυθμίσεις σε εθνικό επίπεδο. Για παράδειγμα, η Ελλάδα και η Ιταλία έχουν εφαρμόσει σχετικά επιτυχημένα πλαίσια δημόσιας στήριξης για τις τιτλοποιήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων», ανέφερε χαρακτηριστικά, εννοώντας τον «Ηρακλή» και το GACS αντίστοιχα. Στο ίδιο γράμμα, βέβαια, ο Ενρία αναφέρεται και σε κάποιες σχετικές πρωτοβουλίες, τόσο από Ιταλία (δικαίωμα επαναγοράς σε συγκεκριμένους δανειολήπτες των δανείων, ακόμη και εάν αυτά έχουν ήδη πωληθεί σε τρίτους), όσο και από Κύπρο (δικαίωμα άσκησης έφεσης σε όσους βρίσκονται αντιμέτωποι με ενέργειες αναγκαστικής εκτέλεσης), που, όμως, είναι ικανές να υπονομεύσουν την όποια πρόοδο έχει σημειωθεί στο σκέλος της αντιμετώπισης των «κόκκινων» δανείων. «Στην πρώτη περίπτωση η αναδρομική ισχύς θα μπορούσε να υπονομεύσει την εύρυθμη λειτουργία της δευτερογενούς αγοράς των ‘κόκκινων’ δανείων, ενώ στη δεύτερη περίπτωση θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυξημένη νομική αβεβαιότητα και αδικαιολόγητες καθυστερήσεις στην επίλυση των δανείων που εξασφαλίζονται με οικιστικά ακίνητα», εξήγησε.
«Ουρά» για τον «Ηρακλή ΙΙΙ»
Την αξιοποίηση του «Ηρακλή ΙΙΙ» που έλαβε προσφάτως το «πράσινο φως» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή δρομολογούν, τόσο οι συστημικές, όσο και οι μη συστημικές τράπεζες, παρά το γεγονός ότι αυτός είναι πιο αυστηρός και ακριβότερος εν συγκρίσει με τα προηγούμενα προγράμματα.
Πιο αναλυτικά, όπως προκύπτει από το νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών, το οποίο ψηφίστηκε από τη Βουλή, ο νέος «Ηρακλής» προβλέπει πρόσθετες εγγυήσεις προς τις τράπεζες, ύψους δύο δισ. ευρώ, με προοπτική περαιτέρω αύξησης του ποσού κατόπιν σχετικής απόφασης της Κομισιόν. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα σχήματα, ωστόσο, οι τίτλοι υψηλής εξασφάλισης (senior notes), για τους οποίους θα εγγυηθεί το Δημόσιο, θα πρέπει να λάβουν υψηλότερη κατηγορία αξιολόγησης ΒΒ+, Ba1, ΒΒ+, BB έναντι ΒΒ-, Ba3, ΒΒ-, BBL που ίσχυε μέχρι πρότινος, ενώ και το προεξοφλητικό επιτόκιο για τον υπολογισμό της προμήθειας που καταβάλλουν οι τράπεζες στο ελληνικό Δημόσιο αυξάνεται από 4% σε 6,5%.
«Όλες οι συστημικές τράπεζες θα αξιοποιήσουν τον νέο ‘Ηρακλή’, προκειμένου να φτάσουν πιο κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο», σχολιάζει στο newmoney υψηλόβαθμο τραπεζικό στέλεχος. Υπενθυμίζεται ότι ο σχετικός δείκτης NPL διαμορφώνεται σήμερα στο 1,8%, γεγονός που σημαίνει ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν ακόμη δρόμο να διανύσουν. Στο πλαίσιο αυτό, εκτός από τις πωλήσεις (όπως, για παράδειγμα, χαρτοφυλακίων με μικρά επιχειρηματικά δάνεια που δρομολογεί η Eurobank), αλλά και τις τιτλοποιήσεις που εκκρεμούν (Frontier II της Εθνικής Τράπεζας, Sunrise III της Τράπεζας Πειραιώς και Solar και των τεσσάρων Ομίλων), οι τράπεζες προετοιμάζουν την ένταξη στον «Ηρακλή ΙΙΙ» και νέων πακέτων δανείων. Ενδεικτικά, η ΕΤΕ φέρεται να σχεδιάζει την υποβολή αίτησης για τη χορήγηση κρατικών εγγυήσεων για το Frontier III, ύψους περίπου 600 εκατ. ευρώ, ενώ προς την ίδια κατεύθυνση εκτιμάται ότι θα κινηθούν προσεχώς και οι υπόλοιποι Όμιλοι.
Όσον αφορά στις μη συστημικές τράπεζες, ήδη Attica Bank και Παγκρήτια Τράπεζα έχουν γνωστοποιήσει τις προθέσεις τους για αξιοποίηση του «Ηρακλή ΙΙΙ», με τις όποιες κινήσεις να αναμένονται πιθανότατα από το νέο έτος. Επιδίωξη της πρώτης, άλλωστε, είναι μέσω των τιτλοποιήσεων να επιτύχει μονοψήφιο ποσοστό «κόκκινων» δανείων (σήμερα ο δείκτης ΝPEs είναι κοντά στο 60%), ακολουθώντας τις συστημικές τράπεζες, ενώ της δεύτερης να προχωρήσει την τιτλοποίηση, ύψους 300 εκατ. ευρώ, καθώς για το υπόλοιπο «στοκ», ύψους 700 εκατ. ευρώ, προβλέπεται η διαχείριση με άλλα εργαλεία.
