Τρεις νέες συνθετικές τιτλοποιήσεις, ύψους άνω των τεσσάρων δισ. ευρώ, φέρεται να σχεδιάζουν οι τράπεζες μέχρι τα τέλη του 2023 – αρχές του 2024, ανεβάζοντας έτσι, τον συνολικό αριθμό των «πράσινων» συναλλαγών σε 15, συνολικής αξίας 15,8 δισ. ευρώ.
Ειδικότερα, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) που παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο του 2nd Annual PCS Athens Symposium, μέχρι τα τέλη του περασμένου Ιουνίου οι εγχώριες τράπεζες είχαν πραγματοποιήσει 12 συνθετικές τιτλοποιήσεις, ύψους 11,7 δισ. ευρώ (από πέντε συναλλαγές το 2021, ύψους 4,9 δισ. ευρώ, σε 11 το 2022, ύψους 10,1 δισ. ευρώ και 12 σήμερα), εξασφαλίζοντας μείωση των στοιχείων σταθμισμένου ενεργητικού (Risk Weighted Assets – RWA) κατά 6,5 δισ. ευρώ και απελευθερώνοντας κεφάλαια περίπου 800 εκατ. ευρώ. Το 59% των επίμαχων τιτλοποιήσεων αφορούσε σε εταιρικά και δάνεια μικρομεσαίων επιχειρήσεων, το 31% σε ναυτιλιακά και μόλις το 10% σε στεγαστικά δάνεια.
Μέχρι το τέλος του 2023 – αρχές του 2024 δε, εκτιμάται πως τα «πράσινα» τιτλοποιημένα χαρτοφυλάκια θα «αγγίξουν» τα 15,8 δισ. ευρώ, αποτελώντας το 14% του performing χαρτοφυλακίου των τριών συστημικών Ομίλων ή το 11% των ενήμερων δανείων του συνόλου του χρηματοπιστωτικού τομέα. «Ο βασικός λόγος για την εκτέλεση τέτοιου είδους συναλλαγών τη διετία 2021 – 2022 ήταν η ανάγκη για βελτίωση των κεφαλαιακών δεικτών, προκειμένου να υποστηριχθεί η εκκαθάριση των ισολογισμών από τα ‘κόκκινα’ δάνεια», ανέφεραν οι εκπρόσωποι της ΤτΕ. Πράγματι, με δεδομένο ότι η έξοδος στις αγορές ήταν τότε μάλλον απαγορευτική για τις τράπεζες και ενόσω «τρέχουν» οι στόχοι για τις ελάχιστες απαιτήσεις για ίδια κεφάλαια και επιλέξιμες υποχρεώσεις (Minimum Requirements for Own Funds and Eligible Liabilities – MREL), οι συνθετικές τιτλοποιήσεις αποτέλεσαν μία εναλλακτική πηγή κεφαλαιακής ενίσχυσης, γεγονός που τις επέτρεψε να ενισχύσουν τη θέση τους και – σε δεύτερο χρόνο – να αυξήσουν τη δυναμική τους για νέες χορηγήσεις.
Η αγορά, πάντως, μονοπωλείται από έναν επενδυτή, ο οποίος κατέχει το 61% των τιτλοποιημένων χαρτοφυλακίων, με τον δεύτερο να βρίσκεται αρκετά χαμηλότερα, στο 9%. Το υπόλοιπο 30% των assets έχει αποκτηθεί από άλλους, μικρότερους επενδυτές. Υπενθυμίζεται πως, σε αντίθεση με τις «κλασικές» οι συνθετικές τιτλοποιήσεις προβλέπουν τη μεταβίβαση του πιστωτικού κινδύνου σε τρίτο επενδυτή, με τα ενήμερα δάνεια να παραμένουν στους ισολογισμούς των τραπεζών.
Τα οφέλη και οι κίνδυνοι
Σημαντικά είναι τα οφέλη των συνθετικών τιτλοποιήσεων όχι μόνο για τις τράπεζες, αλλά και την οικονομία γενικότερα. Ειδικότερα, όπως ανέφερε το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) σε σχετική έκδοσή του, τα οφέλη αυτά είναι:
(α) Η απελευθέρωση υφιστάμενων κεφαλαίων (μείωση απαιτήσεων σε κεφαλαιακή επάρκεια) για τις τράπεζες και συνεπώς, η αύξηση της δανειοδοτικής τους ικανότητας προς την πραγματική οικονομία.
(β) Οι εισροές κεφαλαίων από περισσότερο διαφοροποιημένη βάση ξένων επενδυτών και
(γ) Η άμβλυνση/αντιστάθμιση του πιστωτικού κινδύνου και ειδικότερα του κινδύνου συγκέντρωσης και κατά συνέπεια, η υποστήριξη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας του τραπεζικού συστήματος.
Οι εκπρόσωποι της εποπτικής αρχής, πάντως, που συμμετείχαν στο συμπόσιο της PCS επισήμαναν τον κίνδυνο αφενός, του παροδικού χαρακτήρα της ελάφρυνσης των κεφαλαίων μέσω της μείωσης των στοιχείων σταθμισμένου ενεργητικού, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη διενέργειας νέων συναλλαγών και αφετέρου, της αυξημένης όρεξης για deals που θα μπορούσε να οδηγήσει σε υπερβολική μόχλευση, έχοντας αντίκτυπο στη σταθερότητα της τράπεζας και στις πρακτικές χορήγησης νέων δανείων.