Να αποκλειστούν από την παροχή κρατικών ενισχύσεων εταιρείες που έχουν δεσμούς με χώρες που βρίσκονται στη λίστα μη συνεργάσιμων περιοχών φορολογικής δικαιοδοσίας της Ε.Ε. συστήνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σύμφωνα με ανακοίνωση της Κομισιόν, οι περιορισμοί στην παροχή ενισχύσεων θα πρέπει επίσης να εφαρμόζονται σε επιχειρήσεις που έχουν καταδικαστεί για σοβαρά οικονομικά εγκλήματα, συμπεριλαμβανομένων της οικονομικής απάτης, της διαφθοράς και της μη καταβολής φόρων και υποχρεώσεων κοινωνικής ασφάλισης.
Παράλληλα, σύμφωνα με ρεπορτάζ των Financial Τimes, η Επιτροπή σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει ένα μέχρι πρότινος ανενεργό νομικό εργαλείο, για να περιορίσει σημαντικά τις δυνατότητες κρατών-μελών της Ένωσης να παρέχουν προνομιακά καθεστώτα φορολόγησης για πολυεθνικές εταιρείες. Η χρήση του συγκεκριμένου εργαλείου (άρθρο 116 της συνθήκης για τη λειτουργία της Ε.Ε.) μάλιστα δεν απαιτεί ομοφωνία αλλά ειδική πλειοψηφία στο Συμβούλιο, δυσχεραίνοντας τη δυνατότητα χωρών να θέσουν βέτο στην εφαρμογή του (απαιτείται επίσης η συναίνεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου). Η προσέγγιση της Κομισιόν, που βρίσκεται ακόμη σε πολύ αρχικό στάδιο, θα είναι να επιχειρηματολογήσει βάσει του άρθρου αυτού ότι η υπερβολικά χαμηλή φορολόγηση που προβλέπει η φορολογική νομοθεσία ορισμένων κρατών-μελών συνιστά στρέβλωση του ανταγωνισμού εντός της ενιαίας αγοράς.
Σχολιάζοντας τη νέα σύσταση κατά των κρατικών ενισχύσεων σε εταιρείες που συνδέονται με φορολογικούς παραδείσους, η εκτελεστική αντιπρόεδρος της Επιτροπής, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, Μαργκρέτε Βεστάγκερ, υπενθύμισε ότι «βρισκόμαστε σε μια πρωτόγνωρη κατάσταση, όπου χορηγούνται σε επιχειρήσεις εξαιρετικού ύψους κρατικές ενισχύσεις στο πλαίσιο της έξαρσης του κορωνοϊού». Ειδικά σε αυτό το πλαίσιο, τόνισε, «δεν είναι αποδεκτό οι επιχειρήσεις που επωφελούνται από δημόσια στήριξη να ακολουθούν πρακτικές φοροαποφυγής με τη συμμετοχή φορολογικών παραδείσων».
Από την πλευρά του, ο επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων Πάολο Τζεντιλόνι δήλωσε ότι «η κρίση αυτή μας αφορά όλους και ο καθένας πρέπει να πληρώσει το μερίδιο φόρου που του αναλογεί, ώστε να μπορέσουμε να στηρίξουμε και να μην υπονομεύσουμε τις συλλογικές προσπάθειες που καταβάλλουμε για την ανάκαμψη. Αυτοί που εσκεμμένα παρακάμπτουν τους φορολογικούς κανόνες ή εμπλέκονται σε εγκληματική δραστηριότητα δεν θα πρέπει να επωφελούνται από τα συστήματα που προσπαθούν να καταστρατηγήσουν». Στη λίστα μη συνεργάσιμων περιοχών φορολογικής δικαιοδοσίας της Ε.Ε., όπως ανανεώθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο, περιλαμβάνονται: η αμερικανική Σαμόα, τα νησιά Φίτζι, το Γκουάμ, το Ομάν, η Σαμόα, το Τρινιντάντ και Τομπάγκο, οι αμερικανικές Παρθένοι Νήσοι, το Βανουάτου, τα Νησιά Κέιμαν, το Παλάου, οι Σεϋχέλλες και ο Παναμάς.
Η σύσταση ακολουθεί σχετικές πρωτοβουλίες που έχουν ληφθεί από συγκεκριμένα κράτη-μέλη, όπως η Γαλλία, η Πολωνία, το Βέλγιο και η Δανία (το θέμα αποτελεί εθνική αρμοδιότητα). Η Επιτροπή σημειώνει πως εάν τα κράτη-μέλη αποφασίσουν να θεσπίσουν σχετικές διατάξεις στην εθνική τους νομοθεσία, προτείνει ορισμένες προϋποθέσεις από τις οποίες θα πρέπει να εξαρτάται η παροχή χρηματοδοτικής στήριξης», με τη λίστα μη συνεργάσιμων περιοχών φορολογικής δικαιοδοσίας να «αποτελεί την καλύτερη βάση για την εφαρμογή των εν λόγω περιορισμών, καθώς θα επιτρέπει σε όλα τα κράτη-μέλη να ενεργούν με συνέπεια και να αποφεύγουν μεμονωμένα μέτρα που ενδέχεται να παραβιάζουν τη νομοθεσία της Ε.Ε.».
Αξίζει να σημειωθεί ότι τον περασμένο Απρίλιο η Επιτροπή είχε διευκρινίσει ότι οι περιορισμοί στις κρατικές ενισχύσεις σαν αυτούς που τώρα συστήνει δεν μπορούν να επεκταθούν σε εταιρείες που εδρεύουν σε χώρες της Ε.Ε. με προνομιακά φορολογικά καθεστώτα, καθώς αυτό θα παραβίαζε την ευρωπαϊκή νομοθεσία περί ελεύθερης διακίνησης κεφαλαίων. Η χρήση του άρθρου 116 της ΣΛΕΕ είναι ένας εναλλακτικός τρόπος να περιοριστεί ο επιβλαβής φορολογικός ανταγωνισμός εντός της Ε.Ε.
Η πολιτική αυτή, αν προωθηθεί σοβαρά, θα είναι σίγουρα επίμαχη. Χώρες όπως η Ολλανδία, η Ιρλανδία, το Βέλγιο, η Κύπρος, το Λουξεμβούργο και η Μάλτα θα αντιταχθούν σφόδρα στην εφαρμογή της. Η συγκυρία της συγκεκριμένης διαρροής δεν φαίνεται, πάντως, να είναι εντελώς τυχαία: οι εντονότατες αντιστάσεις των Ολλανδών στο ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης ίσως ενέπνευσαν κάποιους στις Βρυξέλλες να στείλουν ένα προειδοποιητικό μήνυμα προς τη Χάγη.
Εκπρόσωπος της Κομισιόν δήλωσε σχετικά ότι η Επιτροπή Φον ντερ Λάιεν είχε δεσμευθεί εξαρχής να χρησιμοποιήσει όλα τα εργαλεία στη διάθεσή της για να προωθήσει αποφάσεις σε φορολογικά θέματα με ειδική πλειοψηφία αντί για ομοφωνία. Η χρήση του άρθρου 116 «είναι κάτι που εξετάζουμε», ανέφερε, σημειώνοντας ότι είναι πολύ νωρίς για να δοθούν περισσότερες λεπτομέρειες.
