Όταν όλα βαίνουν καλώς, είναι σχετικά εύκολο να είσαι ηγέτης μίας επιχείρησης. Σε μία οικονομία που ανθίζει, και όταν οι παραγγελίες αφθονούν και οι δύσκολες αποφάσεις σπανίζουν, είναι δύσκολο (αν και όχι αδύνατον) να αποτύχεις.
Η ικανότητα ενός ηγέτη φαίνεται σε περιόδους κρίσης. Σε περιόδους κατά τις οποίες οι υπάλληλοι νιώθουν ανασφάλεια και περιμένουν από τον επικεφαλής τους να σταθεί μπροστά και να τους καθοδηγήσει. Κάποιες φορές, το πρόβλημα που προκύπτει είναι τόσο αναπάντεχο που δύσκολα θα μπορούσε να είχε προβλεφθεί – όπως και στην περίπτωση της πανδημίας του κορωνοϊού. Τώρα, οι ηγέτες των επιχειρήσεων καλούνται να σχεδιάσουν νέα πορεία και να αναπτύξουν νέες στρατηγικές σε χρόνο μηδέν.
Στην πολιτική αρένα, δύο κλασικά παραδείγματα επιτυχημένης ηγεσίας σε περίοδο κρίσης είναι αυτά του Φράνκλιν Ρούζβελτ και του Ουίνστον Τσόρτσιλ. Και οι δύο είχαν την τάση να παίρνουν απρόβλεπτες αποφάσεις αλλά, ως αντιστάθμισμα, ήταν εξαίρετοι στην επικοινωνία. Αν και το στιλ τους διέφερε, και οι δύο μετέδιδαν αποτελεσματικά το βασικό μήνυμά τους στο κοινό τους.
Ως ηγέτης της επιχείρησής σου, καλείσαι να επικοινωνήσεις το μήνυμά σου σε δύο διαφορετικές μερίδες κοινού: Στο εργατικό δυναμικό σου και στους πελάτες σου. Το μήνυμα αυτό πρέπει να αποδεικνύει ότι η επιχείρησή σου έχει συγκεκριμένο σχέδιο για αυτήν την δύσκολη περίοδο της πανδημίας. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι επιτρέπεις στο προσωπικό σου να εργάζεται από το σπίτι του ή ότι βρίσκεις εναλλακτική εφοδιαστική αλυσίδα για να διατηρήσεις την παραγωγή. Επιβάλλεται, σε κάθε περίπτωση, να καθησυχάσεις τόσο το προσωπικό όσο και τους πελάτες σου ότι η επιχείρηση έχει επαρκές κεφάλαιο για να επιβιώσει από την ακινητοποίηση της αγοράς.
Όσον αφορά την ευρύτερη στρατηγική σου, εξαιρετικά χρήσιμες είναι οι συμβουλές που προσφέρει το Πανεπιστήμιο Εθνικής Άμυνας (NDU) της Ουάσινγκτον σε σχετική αναφορά του. Συγκεκριμένα, το 2006 το πανεπιστήμιο δημοσίευσε μία άκρως χρήσιμη και σχεδόν προφητική έκθεση με τίτλο “Ξεπερνώντας μία Δύσκολη Κατάσταση: Πώς να Διοικήσεις την Επιχείρησή σου εν καιρώ Πανδημίας” (“Weathering the Storm: Leading your Organisation Through a Pandemic”), στην οποία συμβουλεύει τους εταιρικούς ηγέτες να αναλύουν τις εργασίες που κρίνονται απαραίτητες για τη λειτουργία της επιχείρησής τους και να τις βάζουν σε σειρά προτεραιότητας.
Σύμφωνα με την αναφορά, οι υπάλληλοι μίας επιχείρησης πρέπει να εκπαιδεύονται σε διάφορες θέσεις εργασίας ώστε να μπορούν να αναπληρώνουν τις θέσεις των συναδέλφων που παρουσιάζουν συμπτώματα και αναγκάζονται να απέχουν, ώστε να εξασφαλίζεται έτσι η εύρυθμη λειτουργία της επιχείρησης.
Σαφώς, αυτό είναι κάτι που πρέπει να γίνεται προκαταβολικά. Ακόμα, όμως, κι αν είναι κάτι που έχεις αμελήσει, μπορείς ακόμα να το διορθώσεις – πάντα με τη σωστή προσέγγιση. Σύμφωνα με το NDU, ο τρόπος που χειρίζεσαι την επικοινωνία εν μέσω κρίσης είναι αποφασιστικής σημασίας. Μάλιστα, είναι τόσο σημαντικός όσο και η μετάδοση του σωστού μηνύματος.
Με αυτήν την άποψη φαίνεται να συμφωνεί και ο σχεδιαστής στρατηγικής παγκόσμιας ασφάλειας Σον Ένγκμπρεχτ: Στο βιβλίο του “Αόρατη Ηγεσία” (“Invisible Leadership”) προειδοποιεί ότι “ως ηγέτης, μπορείς να υποσχεθείς τα πάντα στους πολλούς μέχρι τη στιγμή που δεν θα μπορείς να προσφέρεις ούτε τα ελάχιστα στους λίγους”, για να καταλήξει στο ότι “η αποτυχία να λες την αλήθεια γρήγορα υπονομεύει την εμπιστοσύνη και την πίστη στην ανώτερη ηγεσία”.
Σε περιόδους κρίσης, πρέπει να αποδέχεσαι την σκληρή πραγματικότητα του πού βρίσκεσαι τη δεδομένη στιγμή. Όπως χαρακτηριστικά γράφει ο Ένγκμπρεχτ στο βιβλίο του, “το να εύχεστε, να ελπίζετε και να προσεύχεστε, δεν διώχνει το πρόβλημα. Μη χάνετε τον χρόνο σας με το τι “θα μπορούσατε” και τι “θα έπρεπε” να είχατε κάνει.” Εν ολίγοις, μη χρυσώνετε το χάπι. Αν το προσωπικό σας αντιληφθεί ότι υπάρχει πρόβλημα, δεν θα τους καθησυχάσει ένας επικεφαλής που δηλώνει ανέμελα ότι “θα περάσει”.
Ένας καλός ηγέτης πρέπει να αφιερώνει χρόνο για να ακούει τις ανησυχίες των υπαλλήλων του και να απαντά στις ερωτήσεις τους. Αυτό προϋποθέτει υπομονή. Παραθέτοντας τα λόγια του Ένγκμπρεχτ, “Όσο περισσότερο σιωπάς, τόσα περισσότερα θα ακούσεις”. Καθώς ένα μαζικό meeting είναι ανέφικτο σε περίοδο πανδημίας, θα ήταν ιδιαίτερα ωφέλιμο να κάνεις μία ομαδική τηλεδιάσκεψη.
Σαφές μήνυμα, ψυχραιμία και διαφάνεια: Αυτά απαιτούνται σε περιόδους κρίσεις, και μη. Γιατί ο καλός ηγέτης… στη φουρτούνα φαίνεται.