Το μεσημέρι της Τετάρτης 27 Μαΐου, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, παρουσίασε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την πρόταση της Κομισιόν για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας του νέου κορονοϊού.
Η πρόταση της Επιτροπής βασίζεται εν πολλοίς σε εκείνη που μία εβδομάδα νωρίτερα κατέθεσαν από κοινού Άνγκελα Μέρκελ και Εμμανουέλ Μακρόν και η οποία επικεντρώνεται στην έκδοση χρέους εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η κίνηση αυτή αποτελεί μία πρωτοφανή μεταστροφή της Γερμανίας, η οποία μέχρι πρότινος ήταν κάθετα αντίθετη σε κάτι τέτοιο.
Σύμφωνα με την πρόταση που κατέθεσε Κομισιόν και θα πρέπει να λάβει έγκριση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στη Σύνοδο της 19ης Ιουνίου και εν συνεχεία από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θα δημιουργηθεί ένα χρηματοδοτικό μέσο, το Next Generation EU.
Αυτό περιλαμβάνει ένα ταμείο ύψους 750 δισ. Ευρώ, εκ των οποίων τα 500 θα δοθούν στα κράτη μέλη ως επιχορηγήσεις μέσω του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου και τα 250 ως δάνεια.
Πού θα βρεθούν τα λεφτά;
Για την χρηματοδότηση του ταμείου ανάκαμψης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα δανειστεί από τις αγορές στο όνομα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ποσό έως και 750 δισ. ευρώ.
Προκειμένου να το πετύχει αυτό, η κομισιόν προτείνει την τροποποίηση της Απόφασης για τους Ίδιους Πόρους με αύξηση του ανώτατου ορίου κατά 0.6% και την χρήση του “ελεύθερου περιθωρίου” ως εγγύηση για την έκδοση χρέους.
Τι είναι όμως οι ίδιοι πόροι, το ανώτατο όριό τους και τι το ελεύθερο περιθωρίο;
Τι είναι οι “ίδιοι πόροι”;
Τα έσοδα της ΕΕ προέρχονται από ίδιους πόρους, το πλεόνασμα του προηγούμενου έτους και άλλες πηγές εσόδων, κυρίως προστίμων και φόρων επί των μισθών. Συνιστούν συνολικά τους χρηματοδοτικούς πόρους που χρειάζεται η ΕΕ για να υλοποιεί τους στόχους της.
Οι ίδιοι πόροι της ΕΕ αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων της. Περιλαμβάνουν τους δασμούς επί των εισαγωγών από τρίτες χώρες, τους πόρους που βασίζονται στον φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) και στους πόρους που βασίζονται στο ακαθάριστο εθνικό εισόδημα (ΑΕΕ).
Το “ανώτατο όριο των ιδίων πόρων”
Το ανώτατο όριο των ιδίων πόρων αποτελεί το μέγιστο ποσό κονδυλίων που η ΕΕ μπορεί να ζητήσει από τα κράτη μέλη της για να καλύψει τις οικονομικές της υποχρεώσεις.
Το όριο που προτείνεται από την Κομισιόν για την περίοδο 21-27 φτάνει στο 1,40% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος της ΕΕ, προσαυξημένο σε σχέση με πρότινος, εξαιτίας της αβεβαιότητας που προκάλεσε η έξοδος της Βρετανίας από τη Ένωση.
Σε αυτό το 1,4 θα προστεθεί το 0,6% που περιλαμβάνει η πρόταση της Κομισιόν. Η αύξηση αυτή επί του ανώτατου ορίου των ιδίων πόρων, θα τερματιστεί όταν παύσουν να υφίστανται όλες οι υποχρεώσεις και έχουν αποπληρωθεί όλα τα κονδύλια, αναφέρει ενημερωτικό σημείωμα της Κομισιόν.
Σημειωτέον, τα κεφάλαια που η Επιτροπή ευελπιστεί να αντλήσει από τις αγορές, θα έχουν ορίζοντα αποπληρωμής, το αργότερο το 2058.
Το “ελεύθερο περιθώριο”
Πέρα από το ανώτατο όριο των ίδιων πόρων, ο προϋπολογισμός της ΕΕ περιλαμβάνει επίσης ένα ανώτατο όριο πληρωμών, το μέγιστο δηλαδή ποσό που η Ένωση μπορεί να καταβάλει προκειμένου να καλυφθούν προηγούμενες υποχρεώσεις.
Η διαφορά ανάμεσα στο ανώτατο όριο των ίδιων πόρων και στο ανώτατο όριο πληρωμών συν τα λοιπά έσοδα της Ένωσης, αναφέρεται ως “ελεύθερο περιθώριο”.
Με την αύξηση του ανώτατου ορίου ιδίων πόρων, αυξάνεται και το ελεύθερο περιθώριο, το οποίο, όπως θα προκύψει μετά την αύξησή του, θα χρησιμοποιηθεί ώς εγγύηση για την έκδοση χρέους.
Άλλωστε, η Κομισιόν ευελπιστεί πώς το νέο, αυξημένο ελεύθερο περιθώριο είναι αυτό που θα συμβάλλει στην διατήρηση της υψηλής αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας της ΕΕ και της συνακόλουθης μείωσης του κόστους δανεισμού.
Πώς θα αποπληρωθεί το χρέος αυτό;
Για την αποπληρωμή του ποσού που η Ένωση θα δανειστεί από τις αγορές, η Επιτροπή στο σημείωμά της αναφέρει ότι θα προτείνει πρόσθετους ίδιους πόρους, για περίοδο μετά την δημοσιονομική 21-27.
Σύμφωνα με την Κομισιόν, δεν θα απαιτηθούν άμεσες εθνικές συνεισφορές στον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό, καθώς η αποπληρωμή των όποιων κεφαλαίων αντληθούν, θα ξεκινήσει μετά την ολοκλήρωση του ΠΔΠ 2021-2027