Με μαζική απεργιακή κινητοποίηση δικηγόροι και άλλοι ελεύθεροι επαγγελματίες, επιστήμονες, επαγγελματοβιοτέχνες, έμποροι και αυτοκινητιστές ταξί συνασπίζονται σε κοινό μέτωπο κατά των νέων φορολογικών μέτρων της κυβέρνησης, η οποία δείχνει ανυποχώρητη στο αίτημα των επαγγελματικών φορέων για απόσυρση του επίμαχου νομοσχεδίου.
Σύμφωνα με τα επιχειρήματα που προβάλλονται από την πλευρά της Συντονιστικής Επιτροπής που έχει συσταθεί από τους εμπλεκόμενους φορείς η εισαγωγή φορολογητέου τεκμαρτού εισοδήματος, η φορολόγηση δηλαδή για εισόδημα που δεν έχει αποκτηθεί, οδηγεί σε σημαντική οικονομική επιβάρυνση μεγάλο τμήμα ελευθέρων επαγγελματιών, επιστημόνων και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, η οποία έρχεται να προστεθεί πολλαπλασιαστικά στα ήδη υπάρχοντα οικονομικά τους προβλήματα, ως αποτέλεσμα της υπερδεκαετούς οικονομικής κρίσης, λόγω μνημονίων, πανδημίας, ενεργειακής κρίσης, ακρίβειας και πληθωρισμού.
Επιπλέον στο υπόμνημα με τις θέσεις που κατέθεσε η Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών Βιοτεχνών και Εμπόρων Ελλάδας (ΓΣΕΒΕΕ) στην επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου δήλωσε ότι δεν μπορεί να συμφωνήσει με κανένα σύστημα τεκμαρτού (υποθετικού) υπολογισμού των εισοδημάτων ιδιαίτερα εκείνων που προέρχονται από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας και ζητά την απόσυρση των σχετικών ρυθμίσεων.
Σύμφωνα με τους επαγγελματικούς φορείς το ζήτημα της φοροδιαφυγής αποτελεί ένα σύνθετο πρόβλημα που απαιτεί εντατικό διάλογο και προτείνουν να εξαντληθούν οι δυνατότητες των ψηφιακών μέσων ελέγχου (έμμεσες τεχνικές ελέγχου, mydata, σύνδεση ταμειακών μηχανών με Υπουργείο Οικονομικών, εγκατάσταση POS κλπ), πριν προχωρήσουν οι φορολογικές μεταρρυθμίσεις. Υπάρχουν δε κατηγορίες επαγγελματιών που σχεδιάζουν προσφυγές για να πείσουν ότι αδικούνται. Ενδεικτικά, σύμφωνα με την Πανελλήνια Ομοσπονδία Μισθωτών Περιπτέρων, δεν είναι δυνατόν οι επαγγελματίες να φορολογούνται με 5% όταν το μικτό κέρδος είναι χαμηλότερο, όπως στα τσιγάρα, που είναι 4% κατά μέσο όρο, στις κάρτες κινητής 0,80%, στα εισιτήρια 3%.
Επιπλέον, όπως σημειώνει η Συντονιστική Επιτροπή των επαγγελματικών φορέων, η κυβέρνηση επιχειρεί να ταυτίσει τους ελεύθερους επαγγελματίες με τους μισθωτούς, ενώ γνωρίζει ότι πρόκειται για διαφορετικές κατηγορίες, όπως έχει κρίνει, άλλωστε, και το ΣτΕ (αποφάσεις 1880 και 1888/2019). Επιπλέον, οι ελεύθεροι επαγγελματίες δεν έχουν το αφορολόγητο εισόδημα ούτε τις εκπτώσεις και τις απαλλαγές των μισθωτών. Και παράλληλα, για τον προσδιορισμό του τεκμαρτού φορολογητέου εισοδήματος δεν χρησιμοποιείται ο καθαρός μισθός αλλά ο μικτός, συνυπολογιζομένων δώρων και ασφαλιστικών εισφορών.
Σύμφωνα με τη ΓΣΕΒΕΕ ο τεκμαρτός τρόπος υπολογισμού των εισοδημάτων των ελεύθερων επαγγελματιών όπως αυτός καθορίζεται με τα άρθρα 12 ,13 και 15 έως 20 του νομοσχεδίου αποτελούν ρυθμίσεις καθαρά εισπρακτικού χαρακτήρα. Αυτό προκύπτει διότι χρησιμοποιείται αφενός ως μέσο αντικατάστασης του τέλους επιτηδεύματος και αφετέρου ως μέσο περιορισμού των δαπανών αφού με την τεχνητή αύξηση των εισοδημάτων των αυτοαπασχολούμενων μειώνονται δυνητικά οι δικαιούχοι προνοιακών επιδομάτων. Περαιτέρω, η εισπρακτική λογική των εν λόγω ρυθμίσεων προκύπτει, σύμφωνα με τους οικονομολόγους της συνομοσπονδίας και από το γεγονός ότι το τέλος επιτηδεύματος μειώνεται κατά 50% μόνο για τις επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες που εμπίπτουν στο τεκμαρτό σύστημα φορολόγησης.
Ειδικότερα, τα σημαντικά σημεία κριτικής του ν/σ συνοψίζονται στα εξής:
- Το εισόδημα (κέρδος) του επαγγελματία δεν είναι ορθολογικό να συνδέεται με το εισόδημα των μισθωτών διότι δεν είναι σταθερό και προκαθορισμένο.
- Οι ελεύθεροι επαγγελματίες δεν έχουν αφορολόγητο όριο όπως οι μισθωτοί, όπως ισχύει στην πλειονότητα των χωρών της ΕΕ (Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Εσθονία, Ισπανία, Κροατία, Κύπρος, Λετονία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Σλοβακία, Σλοβενία, Σουηδία, Φινλανδία).
- Ο υπολογισμός με βάση τον μικτό ετήσιο κατώτατο μισθό, σύμφωνα με το νομοσχέδιο περιλαμβάνει τις ασφαλιστικές εισφορές (δεν είναι το καθαρό φορολογητέο ποσό δηλαδή) ενώ υπολογίζεται επί 14 μήνης βάσης (μαζί με τα δώρα και επιδόματα). Σημειώνεται ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες καταβάλουν και αυτοί ασφαλιστικές εισφορές και επιπλέον δεν έχουν δώρα ούτε επιδόματα όπως οι μισθωτοί. Περαιτέρω, η σύνδεση του τεκμαρτού με τον κατώτατο μισθό αλλά και τον μισθό των εργαζομένων ενδέχεται να οδηγήσει σε άρνηση των επιχειρήσεων να προχωρήσουν σε αυξήσεις μισθών αφού πλέον αυτοί συνδέονται με τη φορολόγηση τους. Επιπλέον, είναι πιθανό ότι θα εντείνει την αδήλωτη και υποδηλωμένη εργασία. Σύμφωνα με τη ΓΣΕΒΕΕ θα ήταν πιο ορθολογικό να είχε τεθεί ως βάση υπολογισμού του τεκμαρτού εισοδήματος το κατώφλι φτώχειας για μονοπρόσωπο νοικοκυριό, δηλαδή τα 5712 ευρώ.
- Η εισαγωγή των τεκμηρίων εκτιμάται ότι θα ενισχύσει την άτυπη οικονομία. Άτομα που ασκούν μη δηλωμένη επαγγελματική δραστηριότητα δεν έχουν κανένα κίνητρο για να εισέλθουν στον επίσημο τομέα. Επιπλέον, μπορεί να οδηγήσει ένα σημαντικό μέρος των επαγγελματιών να κλείσουν τα βιβλία τους και να μετακινηθούν και αυτοί στον άτυπο τομέα της οικονομίας. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, Δημήτρη Βερβεσό, ήδη κάποιοι νέοι δικηγόροι σχεδιάζουν να κλείσουν τα βιβλία τους.
- Στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετοί μικροεπαγγελματίες που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα για να συμπληρώνουν εισόδημα όπως π.χ. επαγγελματίες σε χωριά ή σε συνοικίες που λειτουργούν ένα καφενείο ή ένα ψιλικατζίδικο. Επομένως το επιχείρημα ότι “δεν μπορεί να ζει ένας αυτοαπασχολούμενος με κάτω από 10.920 ευρώ” δεν ευσταθεί.
- Η προσαύξηση που προβλέπεται με βάση τον μέσο όρο του τζίρου κάθε ΚΑΔ δεν έχει λογική αφού μια επιχείρηση ακόμα και για ένα ευρώ να ξεπεράσει το μέσο κύκλο εργασιών του κλάδου της θα επιβαρυνθεί.
- Το ζήτημα του μαχητού τεκμηρίου δεν έχει καμία πρακτική εφαρμογή γιατί στην πράξη είναι μια διαδικασία ιδιαίτερα χρονοβόρα και ασύμφορη.
- Η τεκμαρτή φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών δημιουργεί προϋποθέσεις διπλής φορολόγησης αφού πλέον το ποσό των προσωπικών δαπανών που πρέπει να πληρώνουν με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής (30% επί του εισοδήματος), ώστε να μην επιβαρυνθούν με επιπλέον φόρο εισοδήματος 22%, θα υπολογίζεται με βάσει του τεκμαρτό εισόδημα και όχι το δηλωμένο.
- Με τον τεκμαρτό τρόπο φορολόγησης των ελευθέρων επαγγελματιών ουσιαστικά δεν επιτρέπεται στις επιχειρήσεις να καταγράφουν ζημιές.
- Περαιτέρω με το άρθρο 16 η μείωση του τεκμαρτού εισοδήματος δεν γίνεται με βάση όλες τις πηγές εισοδήματος αλλά μόνο από μισθούς, συντάξεις και αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα.
- Με το άρθρο 17 προβλέπεται μείωση κατά 50% του τεκμαρτού εισοδήματος για εκείνους που δραστηριοποιούνται και έχουν κύρια κατοικία σε οικισμούς της ηπειρωτικής χώρας με πληθυσμό μικρότερο των 500 κατοίκων ή σε νησιά με πληθυσμό μικρότερο των 3.100 κατοίκων. Οι επαγγελματίες θεωρούν ότι το τεκμήριο θα έπρεπε να μην ισχύει καθόλου (όχι απλά να μειώνεται κατά 50%) για όσους ασκούν δραστηριότητα σε οικισμούς με πληθυσμό έως 2000 κατοίκους (αντί για 500) ή/και σε νησιά με πληθυσμό κάτω από 3.100.
- Τέλος, ο καθαρά εισπρακτικός χαρακτήρας του μέτρου προκύπτει και από τον χρόνο εφαρμογής του, δηλαδή για τα εισοδήματα του 2023, προσδίδοντας και αναδρομικότητα στην ισχύ του. Θεωρείται ότι θα ήταν πιο ορθολογικό εάν το μέτρο ίσχυε για τα εισοδήματα του 2024, δηλαδή όριζε ως έναρξη ισχύος την 1.1.2025.
Από την πλευρά του ο Κωστής Χατζηδάκης, υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών, δηλώνει ότι ακούει τις αντιρρήσεις και το επιτελείο του συζητά με τους εκπροσώπους των επαγγελματιών. Ωστόσο οι αλλαγές που προωθήθηκαν, όπως η μείωση του 50% στο τέλος επιτηδεύματος, οι διευκρινίσεις για το τι σημαίνει μαχητό τεκμαρτό εισόδημα και οι εξαιρέσεις που προτάθηκαν αποτελούν “σταγόνα στον ωκεανό” των αλλαγών που ζητά η πλευρά των φορολογουμένων. Σήμερα φαίνεται να υπάρχει μικρό παράθυρο βελτιωτικών αλλαγών στο επίμαχο νομοσχέδιο.