Εάν κοιτάξει κανείς τα νούμερα, οι οικονομίες έχουν αφήσει τα δύο και πλέον χρόνια του κορωνοϊού πίσω τους: Τα ποσοστά της ανεργίας στις πλούσιες χώρες έχουν επιστρέψει στα προ-πανδημίας επίπεδα, ενώ και το ΑΕΠ έχει καλύψει το χαμένο έδαφος. Όμως μια πιο προσεκτική ματιά αποκαλύπτει ότι τα δύο χρόνια των lockdowns έχουν αφήσει μόνιμα σημάδια στις συνήθειες των καταναλωτών. Ο Economist μιλά για την «εποχή του ερημίτη».
Την προ-κορωνοϊού εποχή, οι καταναλωτές αφιέρωναν όλο και μεγαλύτερο μέρος των δαπανών τους στις υπηρεσίες. Καθώς οι κοινωνίες γίνονταν πιο πλούσιες, οι καταναλωτές ήθελαν πολυτελείς εμπειρίες, υπηρεσίες υγείας και χρηματοοικονομικές υπηρεσίες.
Όμως από το 2020 και μετά, τα lockdowns είχαν ως αποτέλεσμα οι δαπάνες για υπηρεσίες, από διαμονές σε ξενοδοχεία έως κουρέματα, να καταρρεύσουν. Καθώς ο κόσμος περνούσε περισσότερο χρόνο στο σπίτι, η ζήτηση για προϊόντα αυξήθηκε κατακόρυφα, αφού όλοι αγόραζαν από υπολογιστές έως ποδήλατα γυμναστικής.
Τρία χρόνια μετά, και το μερίδιο των καταναλωτικών δαπανών που αφιερώνεται στις υπηρεσίες δεν έχει επιστρέψει στα προ-πανδημίας επίπεδα. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Economist, οι καταναλωτές των πλούσιων χωρών ξοδεύουν περίπου 600 δισ. δολάρια λιγότερα τον χρόνο σε υπηρεσίες, από ό,τι αναμενόταν το 2019.
Οι καταναλωτές δεν ενδιαφέρονται τόσο να ξοδέψουν χρήματα σε δραστηριότητες αναψυχής που λαμβάνουν χώρα εκτός σπιτιού. Τα ποσά που εξοικονομούν διατίθενται σε αγορές προϊόντων, από διαρκή, όπως καρέκλες και ψυγεία, έως ρούχα, τρόφιμα και κρασιά.
Στις χώρες που βίωσαν μικρότερα lockdowns, οι συνήθειες του ερημίτη δεν έχουν διαδοθεί τόσο πολύ, καθώς τα στοιχεία δείχνουν ότι οι δαπάνες για υπηρεσίες στη Νέα Ζηλανδία και τη Ν. Κορέα ευθυγραμμίζονται με την προ-κορωνοϊού τάση τους.
Αντίθετα, στην Τσεχία, η οποία δέχθηκε βαρύ πλήγμα από τον covid, οι υπηρεσίες βρίσκονται περίπου τρεις ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερα από την μακροπρόθεσμη τάση.
Οι ΗΠΑ παρουσιάζουν παρόμοια εικόνα, ενώ στην Ιαπωνία, οι κρατήσεις σε εστιατόρια για επαγγελματικά δείπνα και ψυχαγωγία πελατών εμφανίζουν μείωση 50%.
Εκ πρώτης όψεως, τα στοιχεία αυτά δεν συνάδουν με την εικόνα που έχουμε οι περισσότεροι: Σήμερα μοιάζει αδύνατο να κλείσει κανείς τραπέζι σε ένα καλό εστιατόριο, ενώ τα ξενοδοχεία είναι ασφυκτικά γεμάτα με ταξιδιώτες.
Όμως, σύμφωνα με τον Economist, η αιτία για αυτό τον συνωστισμό δεν είναι η πολύ υψηλή ζήτηση, αλλά η περιορισμένη προσφορά. Καθώς λιγότεροι εργαζόμενοι θέλουν να δουλέψουν στον τομέα της εστίασης, η απασχόληση στον κλάδο είναι σήμερα στις ΗΠΑ χαμηλότερη από ό,τι ήταν στα τέλη του 2019. Και η αναταραχή της πανδημίας σημαίνει ότι πολλά ξενοδοχεία και εστιατόρια που θα είχαν ανοίξει το 2020 και το 2021, δεν λειτούργησαν ποτέ. Ο αριθμός των ξενοδοχείων στη Βρετανία, που είναι γύρω στα 10.000, δεν έχει αυξηθεί από το 2019.
Στην αμερικανική αλυσίδα εστιατορίων Olive Garden, η διοίκηση διαπιστώνει ότι η κίνηση είναι 80% χαμηλότερη σε σχέση με τα προ-κορωνοϊού επίπεδα. Αντίθετα, στα καταστήματα Home Depot, όπου κανείς μπορεί να αγοράσει υλικά και εργαλεία για να βελτιώσει το σπίτι του, οι πωλήσεις είναι αυξημένες κατά 15% σε σχέση με το 2019, σε πραγματικούς όρους.
Πώς εξηγείται αυτή η συμπεριφορά του ερημίτη; Σύμφωνα με τον Economist, ένας πιθανός λόγος θα μπορούσε να είναι ότι πολύς κόσμος εξακολουθεί να φοβάται ότι θα κολλήσει covid ή κάτι άλλο. Σε όλες τις πλούσιες χώρες, πολλοί έχουν εγκαταλείψει τα μέσα συγκοινωνίας και προτιμούν τα ιδιωτικά τους αυτοκίνητα.
Ένας άλλος λόγος είναι οι αλλαγές στην εργασία, καθώς στον ανεπτυγμένο κόσμο, οι εργαζόμενοι δουλεύουν κατά μέσο όρο μία ημέρα την εβδομάδα από το σπίτι. Αυτό σημαίνει ότι οι υπηρεσίες που χρησιμοποιούν όταν πηγαίνουν στο γραφείο –όπως φαγητό απ’ έξω- μειώνονται.
Κατά τα άλλα, τα στοιχεία δείχνουν ότι η πανδημία μας έχει κάνει όλους λίγο ερημίτες. Στις ΗΠΑ, ο μέσος άνθρωπος κοιμάται 11 λεπτά περισσότερο από ό,τι το 2019. Και ξοδεύει λιγότερα σε κλαμπ και άλλες κοινωνικές δραστηριότητες, αλλά περισσότερα σε μοναχικές συνήθειες, όπως η κηπουρική, τα κατοικίδια και τα περιοδικά.
Την ίδια στιγμή, οι αναζητήσεις στο ίντερνετ για «πασιέντζα» βρίσκονται σε επίπεδα διπλάσια των προ-πανδημίας επιπέδων.
