Το νέο βασικό σενάριο της ING είναι ότι οι τιμές του πετρελαίου θα παραμείνουν πάνω από τα $100/βαρέλι καθ’ όλη τη διάρκεια του 2022, ενώ οι τιμές του φυσικού αερίου θα παραμείνουν αυξημένες καθώς η ΕΕ ανταγωνίζεται την Ασία για την προμήθεια LNG. Αυτό είναι πιθανό να δει τις ευρωπαϊκές οικονομίες να φλερτάρουν με την ύφεση αυτό το καλοκαίρι. Τα δύο εναλλακτικά σενάρια δείχνουν πώς το μακροοικονομικό τοπίο θα μπορούσε να αλλάξει εάν οι τιμές της ενέργειας αυξηθούν ή πέσουν περισσότερο από το αναμενόμενο.
Αν και το μακροοικονομικό περιβάλλον παραμένει αβέβαιο και η όποια πρόβλεψη είναι επισφαλής, η ING τονίζει πως τα κύρια κανάλια μέσω των οποίων ο πόλεμος θα επηρεάσει την παγκόσμια –και κυρίως την ευρωπαϊκή– οικονομία, είναι γνωστά. Το μεγαλύτερο κανάλι από όλα είναι οι τιμές της ενέργειας. Σε αυτό το πλαίσιο, η ολλανδική τράπεζα εξετάζει τρία σενάρια για τις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου και τις πιθανές ευρύτερες επιπτώσεις.
Το βασικό σενάριο
Στο βασικό σενάριο η ING υποθέτει ότι οι τρέχουσες κυρώσεις παραμένουν σε ισχύ για κάποιο χρονικό διάστημα. Για το πετρέλαιο, αυτό σημαίνει ότι συνεχίζουμε να βλέπουμε πολλές επιπτώσεις, ακόμα κι αν η Ευρώπη συνεχίζει να είναι απρόθυμη να επιβάλει απαγορεύσεις εισαγωγών. Το πετρέλαιο θα διαπραγματεύεται στην περιοχή των $100-110 /βαρέλι για μεγάλο μέρος του 2022.
Υπό αυτό το σενάριο ροές ρωσικού φυσικού αερίου συνεχίζουν να ρέουν στην Ευρώπη, αλλά η αβεβαιότητα γύρω από τις ροές αυτό το καλοκαίρι και τον επόμενο χειμώνα κρατά τις τιμές σε υψηλά επίπεδα. Οι ευρωπαϊκές τιμές θα χρειαστεί επίσης να παραμείνουν υψηλές προκειμένου να υπερβούν τον ανταγωνισμό στην Ασία για φορτία υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).
Σε ότι αφορά τις οικονομικές προοπτικές, υπάρχουν τρεις βασικές επιπτώσεις:
Πρώτον, ο πληθωρισμός παραμένει υψηλότερος για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Η ενέργεια θα συνεισφέρει σύντομα σχεδόν τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες στον πληθωρισμό της Ευρωζώνης. Οι τιμές των τροφίμων θα προσθέσουν επίσης περαιτέρω ανοδική πίεση. Και ενώ οι αλυσίδες εφοδιασμού έδειχναν ενδείξεις ανάκαμψης, ο πόλεμος στην Ουκρανία σημαίνει περαιτέρω αναταραχή –εν μέρει λόγω των κυρώσεων αλλά και λόγω της πλήρους αλλαγής δρομολόγησης των αλυσίδων εφοδιασμού.
Δεύτερον, η Ευρώπη θα δει τουλάχιστον ένα τρίμηνο αρνητικής ανάπτυξης – αν και η πλήρης ύφεση δεν μπορεί να αποκλειστεί, όπως επισημαίνει η ING. Η αύξηση των καταναλωτικών δαπανών επιβραδύνεται, αν και ένα μεγάλο απόθεμα αποταμιεύσεων και κάποια ορμή μετά την Covid, προσφέρουν αντισταθμιστική στήριξη. Τα κυβερνητικά μέτρα θα βοηθήσουν επίσης, αν και στην Ευρώπη η απάντηση πολιτικής ποικίλλει σημαντικά ανάλογα με το κράτος μέλος, και η όρεξη για ένα άλλο πανευρωπαϊκό ταμείο είναι πιθανό να παραμείνει περιορισμένη. Αντίθετα, οι δημοσιονομικοί κανόνες θα παραμεριστούν τουλάχιστον μέχρι το 2023 και ενδεχομένως ακόμη περισσότερο. Σε αυτό το πλαίσιο, οι Ευρωπαίοι ηγέτες μπορεί να είναι πρόθυμοι να συμφωνήσουν σε κάποιο επιπλέον κοινό δανεισμό για τη χρηματοδότηση δανείων για τα κράτη μέλη –παρόμοιο με το πρόγραμμα SURE.
Οι ΗΠΑ είναι πιο προστατευμένες από την Ευρώπη, καθώς είναι καθαρός παραγωγός ενέργειας (και οι υψηλότερες τιμές τονώνουν τη δραστηριότητα στον τομέα του πετρελαίου/φυσικού αερίου). Πράγματι, η ισχυρή αγορά εργασίας και οι αυξανόμενοι μισθοί, σε συνδυασμό με μια αύξηση 36 τρισεκατομμυρίων δολαρίων στον πλούτο των νοικοκυριών κατά τη διάρκεια της πανδημίας, θα πρέπει να παρέχουν περαιτέρω στήριξη.
Τέλος, αυτή η απόκλιση στις προοπτικές ανάπτυξης μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ μεταφράζεται σε έντονες διαφορές στις στρατηγικές νομισματικής πολιτικής. Η Fed αναμένεται να αυξήσει τα επιτόκια στο 3% στις αρχές του 2023, ενώ η ΕΚΤ παραμένει προσεκτική, αν και μια αύξηση επιτοκίων στα τέλη του 2022 (και μια άλλη λίγο μετά) είναι πολύ πιθανή.
Σενάριο υψηλών τιμών ενέργειας: επιβολή κυρώσεων πετρελαίου/φυσικού αερίου στην Ευρώπη
Υπό αυτό το σενάριο η ΕΕ ακολουθεί τις ΗΠΑ στην απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου. Οι τιμές ανεβαίνουν αμέσως υψηλότερα, ίσως πάνω από $150 /βαρέλι, πριν πέσουν προς την περιοχή των $130 /βαρέλι. Η προσφορά μειώνεται κατά τέσσερα εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, αλλά η Κίνα και η Ινδία αυξάνουν το μερίδιό τους στις αγορές πετρελαίου από τη Ρωσία –αν και τυχόν δευτερεύουσες κυρώσεις θα μπορούσαν να κάνουν και τις δύο λιγότερο πρόθυμες να αγοράσουν.
Ως απάντηση σε περαιτέρω κυρώσεις, η Ρωσία περιορίζει τις ροές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Σε αυτό το σενάριο και η Ευρώπη δεν είναι σε θέση να αντισταθμίσει την απώλεια εφοδιασμού. Οι τιμές του φυσικού αερίου διαπραγματεύονται σε νέα ρεκόρ για τον επόμενο χειμώνα (οι τιμές TTF εκτινάχθηκαν στα 345 €/MWh στις αρχές Μαρτίου και στην συνέχεια υποχώρησαν στα 100 €/MWh).
Η ανεργία αυξάνεται αναπόφευκτα καθώς μεγάλα κομμάτια της βαριάς βιομηχανίας γίνονται βαθιά ασύμφορα και οι επιχειρήσεις μειώνουν δραματικά την παραγωγή. Οι κυβερνήσεις ενδέχεται να δεχτούν πίεση να επαναφέρουν τα μέτρα στήριξης της αγοράς και γενικότερα, οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναγκάζονται να επέμβουν περισσότερο για να προστατεύσουν τους καταναλωτές από δυσβάσταχτες αυξήσεις τιμών, αν και αυτό είναι απίθανο να είναι αρκετό για να αποτρέψει μια ύφεση. Παρά τις πιέσεις, η ΕΕ εξακολουθεί να είναι απρόθυμη για ένα νέο πανευρωπαϊκό ταμείο βασισμένο σε επιχορηγήσεις με πανευρωπαϊκό δανεισμό.
Ο πληθωρισμός φτάνει σε διψήφια επίπεδα σε πολλές χώρες. Το χάσμα μεταξύ των ΗΠΑ (Fed) και της Ευρώπης (ΕΚΤ) μεγαλώνει πολύ βραχυπρόθεσμα. Η Fed αυξάνει επανειλημμένως τα επιτόκια κατά 50 μονάδες βάσης. Αυτό προκαλεί σημαντική διόρθωση στις μετοχές, ενώ τα πιστωτικά περιθώρια αυξάνονται. Με τις δαπάνες των νοικοκυριών να είναι περιορισμένες, αυτό είναι αρκετό για να οδηγήσει τις ΗΠΑ σε ύφεση έως τις αρχές του 2023. Αυτό ωθεί τη Fed να μειώσει εκ νέου τα επιτόκια πολιτικής πολύ νωρίτερα από ό,τι αναμενόταν. Η ποσοτική σύσφιξη διακόπτεται.
Σε αυτό το σενάριο η ΕΚΤ συνεχίζει ή ακόμα και αυξάνει τον ρυθμό των αγορών περιουσιακών στοιχείων και η αύξηση των επιτοκίων το 2022 βγαίνει εντελώς από το τραπέζι.
Σενάριο χαμηλότερων τιμών ενέργειας: ειρηνευτική συμφωνία και τέλος των κυρώσεων
Σε αυτό το πιο θετικό σενάριο, που οδηγείται από κάποια μορφή ουσιαστικής αποκλιμάκωσης στον πόλεμο, ορισμένες κυρώσεις αίρονται αν και εξακολουθούν να υπάρχουν κάποιες βραχυπρόθεσμες αυτό-κυρώσεις για το πετρέλαιο (δύο εκατομμύρια βαρέλια/ημέρα το δεύτερο τρίμηνο), πριν από τη χαλάρωση. Η αγορά εξακολουθεί να είναι ελλειμματική, αλλά μεγάλο μέρος του ασφάλιστρου κινδύνου στις τιμές επιστρέφεται.
Οι τιμές του φυσικού αερίου πιθανότατα θα μειωθούν κάπως (στα επίπεδα πριν τον πόλεμο), αλλά η Ευρώπη θα πρέπει ακόμα να ανταγωνίζεται την Ασία για spot LNG προκειμένου να αναπληρώσει τα αποθέματα. Η ING πιστεύει ότι το καλύτερο σενάριο είναι ότι η ΕΕ θα καταφέρει να αντικαταστήσει το 55% του ρωσικού φυσικού αερίου φέτος, μέσω περισσότερου LNG και αυξημένης ολλανδικής/νορβηγικής προμήθειας.
Η πτωτική κίνηση των τιμών της ενέργειας επεκτείνεται και σε άλλα εμπορεύματα. Ο αντίκτυπος του πολέμου μέχρι στιγμής σημαίνει περαιτέρω πιέσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα βραχυπρόθεσμα, αλλά η κατάσταση βελτιώνεται σταδιακά έως το 2022. Ο χρόνος αναμονής στα λιμάνια μειώνεται περαιτέρω και οι επενδύσεις σε επιπλέον παραγωγική ικανότητα τους τελευταίους 18 μήνες αρχίζουν να αποδίδουν καρπούς. Αυτό σημαίνει ότι οι τιμές ορισμένων διαρκών αγαθών αρχίζουν να πέφτουν αργότερα φέτος – με τις τιμές των μεταχειρισμένων αυτοκινήτων είναι το προφανές παράδειγμα.
Το αποτέλεσμα είναι ότι οι ευρωπαϊκές οικονομίες αποφεύγουν την ύφεση, ακόμα κι αν η ανάπτυξη παραμείνει πιο αργή κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Ο πληθωρισμός υποχωρεί πιο γρήγορα στα τέλη του 2022 και το 2023, αφαιρώντας την πίεση στα διαθέσιμα εισοδήματα.
Για τις κεντρικές τράπεζες, αυτή είναι η οικονομική ήπια προσγείωση που πολλοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ελπίζουν εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο. Η Fed δεν χρειάζεται πλέον να αυξάνει τόσο επιθετικά τα επιτόκια, ενώ η ΕΚΤ επιταχύνει τη σταδιακή ομαλοποίηση της πολιτικής της και αυξάνει τα επιτόκια δύο φορές πριν από το τέλος του 2022, αφήνοντας ανοιχτή την πόρτα για πρόσθετες αυξήσεις το 2023.
Πηγή: capital.gr